Οι μολύνσεις του ουροποιητικού συστήματος που προκαλούνται από ανθεκτικά-στα-αντιβιοτικά βακτήρια, απαντώνται σε υψηλή συχνότητα στους ανθρώπους με αναπηρικά αμαξίδια. Βασική αιτία είναι η αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών, η οποία οδηγεί σε ευπάθεια στις ανθεκτικές λοιμώξεις, όχι μόνο στην κύστη, αλλά και σε όλο το σώμα. Όπως είναι αναμενόμενο, οι άνθρωποι με νευρογενείς κύστεις λόγω κάκωσης νωτιαίου μυελού, εγκεφαλικού ή πολλαπλής σκλήρυνσης διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από ανθεκτικές-στα-αντιβιοτικά λοιμώξεις σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.
Τί σημαίνει αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών; Σύμφωνα με τον ουρολόγο William Blank, του Κρατικού Πανεπιστημίου του New York Health Science Center στο Brooklyn, αυτό μπορεί να συμβεί με τρεις κυρίως τρόπους: 1) με τη χρήση αντιβιοτικών όταν δεν είστε βέβαιος/α ότι έχετε πραγματικά ουρολοίμωξη, 2) με τη χρήση αντιβιοτικών που δεν στοχεύουν στην καταπολέμηση των συγκεκριμένων βακτηρίων από τα οποία έχετε προσβληθεί, και 3) με το να μην ακολουθείτε πιστά τις οδηγίες και τη διάρκεια χορήγησης των αντιβιοτικών.
Γεγονός: Εφόσον καθετηριάζεστε, θα έχετε πάντα βακτήρια στα ούρα σας.
Τα ανθεκτικά βακτήρια μπορούν να δημιουργηθούν εάν: 1) χρησιμοποιείτε ένα αντιβιοτικό επανειλημμένως ενώ υπάρχουν βακτήρια στα ούρα σας, χωρίς κανένα όμως φυσικό σύμπτωμα λοίμωξης, 2) χρησιμοποιείτε επανειλημμένα αντιβιοτικά για να θεραπεύσετε τις πλήρως εκδηλωμένες ουρολοιμώξεις, ή 3) σταματάτε να παίρνετε τα αντιβιοτικά που σας συνταγογράφει ο γιατρός πριν εξουδετερωθούν όλα τα βακτήρια. Και στις τρεις περιπτώσεις, μερικά από τα βακτήρια μπορεί να επιζήσουν, να αναπαραχθούν και να γίνουν τελικά ένα απολύτως ανθεκτικό είδος.
Το πρώτο βήμα για την αποφυγή των ανθεκτικών λοιμώξεων είναι να ανακαλέσει κανείς τις βασικές αρχές διαχείρισης της κύστης. Τις θυμάστε; Διατηρήστε τον καθετήρα και τα χέρια σας καθαρά, πίνετε άφθονο νερό και αδειάζετε την κύστη σας πριν γεμίσει υπερβολικά (η κύστη ενός ενήλικα θεωρείται πλήρης όταν περιέχει 400 έως 700 cc ούρων). Όταν η κύστη σας είναι υπερβολικά γεμάτη, τα τοιχώματά της τεντώνονται, τραυματίζονται, και γίνονται πιο ευαίσθητα στα βακτήρια. Τα λιμνάζοντα ούρα προσφέρουν τότε τη δυνατότητα στα βακτήρια να προσκολληθούν στο τοίχωμα της κύστης και να προκαλέσουν λοίμωξη.
Η Εύκολη Αποστειρωμένη Διαδικασία
Τί κάνετε στην περίπτωση που ενώ χρησιμοποιείτε έναν καλό τρόπο διαχείρισης της κύστης σας εξακολουθείτε να έχετε συχνές ουρολοιμώξεις; Ίσως θελήσετε να δοκιμάσετε τα «κλειστά» συστήματα καθετήρων, που περιέχουν έναν αποστειρωμένο, λιπαινόμενο καθετήρα -με ενσωματωμένο ουροσυλλέκτη- που φέρει ειδικό άκρο (introducer-tip) για την εισαγωγή στην ουρήθρα. Αυτό το άκρο είναι μια θήκη σιλικόνης, λίγο μακρύτερη από 1,6 cm, η οποία γλιστρά μέσα στην ουρήθρα. Κατόπιν, ο καθετήρας περνά μέσω της θήκης αυτής στο κύριο μέρος της ουρήθρας και της κύστης. Δεδομένου ότι τα περισσότερα βακτήρια που προκαλούν ουρολοιμώξεις είναι κοντά στην είσοδο της ουρήθρας, η άκρη με τη θήκη σιλικόνης αποτρέπει τη μεταφορά τους από τον καθετήρα μέσα στην κύστη.
Τα «κλειστά» συστήματα καθετήρων είναι επίσης απαλλαγμένα από την ανάγκη επαφής με τα χέρια. Εάν κάνετε σωστή χρήση τους, τα χέρια σας -και οποιαδήποτε βακτήρια βρίσκονται πάνω τους- δεν έρχονται ποτέ σε επαφή με τον καθετήρα. Επίσης, το ενσωματωμένο σακουλάκι (ουροσυλλέκτης) δίνει το πλεονέκτημα στο «κλειστό» σύστημα να χρησιμοποιείται διακριτικά σχεδόν οπουδήποτε, κι έτσι μπορείτε να μειώσετε τον κίνδυνο να γεμίζει υπερβολικά η κύστη σας καθώς ψάχνετε για τουαλέτα. Οι δείκτες που βρίσκονται στο πλάι του ουροσυλλέκτη φανερώνουν κάθε φορά τον όγκο των ούρων και διευκολύνουν στο να κυμαίνονται μέσα στα επιθυμητά όρια των 400-700 cc. Μια κλινική δοκιμή, το 1997, στο UCLA’s Department of Urology κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι καθετήρες με το άκρο που φέρει τη θήκη από σιλικόνη (introducer-tip) «μείωσαν τις ουρολοιμώξεις σε νοσηλευόμενα άτομα με κάκωση νωτιαίου μυελού που πραγματοποιούσαν διαλείποντες καθετηριασμούς.»
«Αντιμετώπιζα προβλήματα με ουρολοιμώξεις όταν χρησιμοποιούσα απλούς καθετήρες», λέω ο Thomas Henry, 58 ετών, από το Sanford, Maine. «Μεταπήδησα στους καθετήρες «κλειστού» συστήματος εδώ και ένα χρόνο περίπου, επειδή είχα ακούσει ότι μπορεί να με βοηθούσαν, και όντως έτσι έγινε. Είχα ένα μόνο περιστατικό ουρολοίμωξης από τότε.» Ο Henry έχει πολλαπλή σκλήρυνση, και βρίσκει ιδιαίτερα εύκολη τη χρήση του «κλειστού» συστήματος καθετηριασμού με τον περιορισμένο συντονισμό των χεριών του. Επίσης, θεωρεί ότι τα «κλειστά» συστήματα καθετηριασμού μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο μόλυνσης από τις δημόσιες τουαλέτες.
Η Shannon Francklin, 38 ετών, από την Ατλάντα, τετραπληγική από το ύψος των αυχενικών σπονδύλων Α5-Α7, είχε θετικά αποτελέσματα από τη χρήση του «κλειστού» συστήματος καθετηριασμού. «Είμαι στο αμαξίδιο εδώ και 13 χρόνια», λέει, «και μεταπήδησα στους κλειστούς καθετηριασμούς πριν 3 χρόνια, κυρίως γιατί με διευκόλυναν. Ταξιδεύω πολύ, τόσο για επαγγελματικούς λόγους όσο και για αγώνες στίβου με τα αμαξίδια. Μου αρέσει το ότι μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτό το σύστημα καθετήρων οπουδήποτε. Έχω παρατηρήσει επίσης, πως με τη χρήση αυτού του συστήματος καθετηριασμού, το ποσοστό ουρολοιμώξεών μου έχει περιοριστεί σε μόλις μία ετησίως, ή ακόμα λιγότερο.»
«Είναι κοινώς διαπιστωμένο πως όταν οι άνθρωποι που είχαν προβλήματα με επαναλαμβανόμενα περιστατικά ουρολοιμώξεων αλλάξουν τρόπο διαχείρισης της κύστης τους και μεταπηδήσουν στη χρήση «κλειστού» συστήματος καθετηριασμού, εμφανίζουν μια εντυπωσιακή μείωση των ουρολοιμώξεων», προσθέτει ο Blank. Θεωρεί δε, πως ο οποιοσδήποτε που είχε περισσότερες από 2 ή 3 διαγνωσμένες περιπτώσεις ουρολοίμωξης, που έχει νοσηλευθεί για πυελονεφρίτιδα (φλεγμονή νεφρών) ή είχε οξύ περιστατικό ουρολοίμωξης, είναι υποψήφιος για χρήση του «κλειστού» συστήματος καθετηριασμού.
Κάλυψη από το Αμερικανικό Κρατικό Σύστημα Υγείας
Το γεγονός ότι τα «κλειστά» συστήματα καθετήρων μπορούν να μειώσουν τα ποσοστά ουρολοιμώξεων, δεν έχει περάσει απαρατήρητο από το Κρατικό Σύστημα Υγείας. Σε μια πρόσφατη απόφαση, το Σύστημα Υγείας ανήγγειλε ότι θα καλύψει τα «κλειστά» συστήματα, εφόσον υπάρχουν έγκυρες γνωματεύσεις. Κάποιος πιστοποιείται αυτομάτως κατάλληλος εάν παρουσιάζει reflux (όταν, δηλαδή, τα ούρα επιστρέφουν στο νεφρό) ή έχει υποστεί ανοσο-καταστολή ή είναι έγκυος. Θεωρείστε επίσης κατάλληλος για την έγκριση της κάλυψης αν έχετε υποστεί 2 ή περισσότερες διαγνωσμένες ουρολοιμώξεις σε διάστημα 12 μηνών.
Μια «διαγνωσμένη ουρολοίμωξη» σημαίνει ότι έχετε συμπτώματα όπως αυξανόμενη ακράτεια ή ενισχυμένους μυικούς σπασμούς, αυτόνομη dysreflexia, πυρετό, πυουρία (πύον στα ούρα) ή σημάδια λοίμωξης σε άλλα όργανα (π.χ. στους νεφρούς ή στον προστάτη), που συνδυάζονται με την παρουσία 10.000 ή περισσότερων βακτηρίων στην καλλιέργεια ούρων. Το συμπέρασμα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι πως εάν νιώθετε πως πλησιάζει μια ουρολοίμωξη, κάντε μια καλλιέργεια ούρων και ενημερώστε τον γιατρό σας ώστε να διαγνώσει οποιαδήποτε άλλα συμπτώματα.
Έχω ο ίδιος ωφεληθεί από το σχετικό θέσπισμα του Κρατικού Συστήματος Υγείας που αφορά στα «κλειστά» συστήματα καθετηριασμών. Ως άτομο με παραπληγία (Θ10) εδώ και 15 χρόνια, βίωσα μια μακροχρόνια περίοδο με επαναλαμβανόμενα περιστατικά ουρολοιμώξεων. Πριν 5 περίπου χρόνια μεταπήδησα στη χρήση «κλειστών» συστημάτων καθετηριασμού και το ποσοστό των ουρολοιμώξεών μου μειώθηκε σημαντικά. Αλλά λίγο πριν την καθιέρωση του σχετικού θεσπίσματος, οι οικονομικές μου παροχές για την προμήθεια «κλειστών» συστημάτων καθετηριασμού ακυρώθηκαν. Με περιόρισαν στον αριθμό των 4 συμβατικών καθετήρων μηνιαίως, και έπρεπε να πληρώνω για τους υπόλοιπους από την τσέπη μου. Μετά ήρθαν οι νέες επίσημες κατευθυντήριες γραμμές του Κρατικού Συστήματος Υγείας, οι προηγούμενες ουρολοιμώξεις μου διαγνώσθηκαν δεόντως, και τα «κλειστά» συστήματα καθετήρων άρχισαν ξανά να μου καλύπτονται από τον κρατικό φορέα.
Το μήνυμα λοιπόν είναι σαφές, και επαναλαμβάνεται: Εάν έχετε ουρολοίμωξη, βεβαιωθείτε πως αυτή θα είναι διαγνωσμένη, με το να ενημερώσετε τον γιατρό σας.
Ιδιωτική ασφαλιστική κάλυψη
Όσοι είναι ασφαλισμένοι σε ιδιωτικές εταιρείες έχουν επίσης ωφεληθεί. Εάν η ασφαλιστική σας εταιρεία έχει απορρίψει τα «κλειστά» συστήματα καθετηριασμών στο παρελθόν, καλό θα είναι να ελέγχετε ξανά κάθε τόσο τις δυνατότητες που προκύπτουν. Ο Ernie Espinoza, 33 ετών, παραπληγικός (Θ4) από το Paramount, Καλιφόρνια, χρησιμοποιούσε τους συμβατικούς καθετήρες και εμφάνιζε ουρολοίμωξη κάθε 3 ή 4 μήνες. «Ρώτησα την ασφαλιστική μου εταιρεία σχετικά με την πιθανότητα κάλυψης των «κλειστών» καθετήρων, αλλά μου είπαν πως δεν θα μου τους πλήρωναν», λέει. «Κατά τύχη, η ιδιωτική μου ασφάλεια άλλαξε προμηθευτή φαρμάκων. Όταν ανακάλυψα πως οι νέοι προμηθευτές διέθεταν «κλειστούς» καθετήρες, τους ζήτησα, και τους πήρα. Αυτό συνέβη πριν 9 μήνες, και αποτέλεσε πραγματικά μεγάλη αλλαγή∙ είχα μόνο μία ουρολοίμωξη μέχρι τώρα.»
Ωστόσο, παρά την καλύτερη δυνατή διαχείριση της κύστης σας, οι ουρολοιμώξεις μπορεί να εξακολουθήσουν να εμφανίζονται.
Πώς ξέρετε πότε πραγματικά έχετε ουρολοίμωξη και πότε είναι η ώρα να την καταπολεμήσετε με αντιβιοτικά;
Αρχίστε με το να βρείτε τον κατάλληλο γιατρό.
«Βλέπω ανθρώπους με κάκωση νωτιαίου μυελού να επισκέπτονται τον συνηθισμένο τους γιατρό, και όχι κάποιον ειδικό αποκατάστασης», λέει ο Jeff Rosenbluth, Ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Ειδικός Αποκατάστασης στο VA Medical Center στο Seattle. «Τους χορηγούνται αντιβιοτικά για αμφιλεγόμενες ουρολοιμώξεις και αυτό έχει να κάνει σημαντικά με τη δημιουργία ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά.» Ο Rosenbluth λέει ότι η διαχείριση των ουρολοιμώξεων στα άτομα με κάκωση νωτιαίου μυελού απαιτεί μια ισορροπημένη προσέγγιση – εξέταση και καλλιέργεια των ούρων για τον καθορισμό χρήσης του σωστού αντιβιοτικού, και την αναγνώριση πραγματικών, και όχι υποθετικών, συμπτωμάτων. «Αυτοί οι παράγοντες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για να καθορίζουμε πότε κάποιος χρειάζεται να πάρει αντιβιοτικό», λέει ο Rosenbluth.
Ο Blank προτείνει να βρείτε έναν γιατρό που να καταλαβαίνει και να γνωρίζει τόσο την αναπηρία σας όσο και τις ουρολοιμώξεις, και να είναι πρόθυμος να συνεργαστεί μαζί σας με ομαδικό πνεύμα. Και συνεχίζει, λέγοντας: «Στους ασθενείς μου που βρίσκονται σε κίνδυνο για εμφάνιση ουρολοίμωξης, συνταγογράφω μια καλλιέργεια ούρων και μερικά αποστειρωμένα κυπελλάκια ουροσυλλογής. Μ’αυτόν τον τρόπο, με το που νιώσουν πως πλησιάζει μια ουρολοίμωξη, μπορούν άμεσα να δώσουν ένα δείγμα από τα ούρα τους για εξέταση.» Με περίπου $30 για τις εργαστηριακές δοκιμές, και με την καταγραφή των φυσικών σας συμπτωμάτων, ο γιατρός σας μπορεί να λάβει μια συγκροτημένη απόφαση για το εάν χρειάζεστε ή όχι αντιβιοτικά, και μπορεί να προσδιορίσει το κατάλληλο φάρμακο για τη λοίμωξή σας.
Φυσικά, το άλλο μισό της ομάδας, είστε εσείς. Είναι δική σας δουλειά να ακούτε το σώμα σας και να ενεργείτε σύμφωνα με ό,τι σας λέει – σχετικά με το να ξεκουραστείτε, να πίνετε περισσότερα υγρά, να καθετηριάζεστε συχνότερα ή να κάνετε μια καλλιέργεια ούρων. Πρόκειται για το δικό σας σώμα, και από εσάς εξαρτάται να παραμείνει υγιές.
Από τον Bob Vogel
Απόδοση στα ελληνικά:
Άννα Ευαγγελινού