Στο  Ινστιτούτο Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης (ΙΚΠΑ) ανετέθη προ τριμήνου από την Κοινωνία της Πληροφορίας η σχεδίαση και η διαχείριση του έργου.

Το ΙΚΠΑ οργάνωσε διεπιστημονική ομάδα από εξειδικευμένους επιστήμονες και μέλη της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία με στόχο την καταγραφή των απαιτούμενων προδιαγραφών  και την υποβολή του σχετικού τεχνικού δελτίου. 

Το έργο προτείνει την παραχώρηση στους δικαιούχους μετά από την οριοθέτηση κριτηρίων και διαδικασιών αξιολόγησης (μέσω των συλλογικών φορέων των αναπήρων, προκειμένου να προσδιορισθούν σε ατομικό επίπεδο οι ανάπηροι κατά κατηγορία αναπηρίας και γεωγραφική περιοχή (τόπο εγκατάστασης του εξοπλισμού), τον απαραίτητο εξοπλισμό υποστηρικτικής τεχνολογίας προκειμένου να αποκτήσουν τα άτομα με αναπηρία πρόσβαση σε κατανοήσιμο τηλεοπτικό περιεχόμενο. Ο εξοπλισμός θα έχει τη μορφή συσκευής που δύναται να τοποθετηθεί παράπλευρα στην οθόνη τηλεόρασης και η οποία θα ενσωματώνει ή/και θα συνοδεύεται από τον κατάλληλο διευκολυντή. Ο αποκωδικοποιητής, θα παρεμβάλλεται μεταξύ κεραίας και οθόνης. Ως αναπόσπαστο μέρος του εξοπλισμού θεωρείται και η συσκευή τηλεχειριστηρίου που θα διαθέτει ανάλογα προς την κύρια συσκευή λειτουργικά χαρακτηριστικά.

 

Ελλείψεις και τεχνικές λύσεις για την κατανόηση τηλεοπτικού περιεχομένου κατά κατηγορία αναπηρίας
Κατηγορία Αναπηρίας	ΑμεΑ με ….	Ελλείψεις υποστηρικτικού περιεχομένου που προκαλούν αδυναμία κατανόησης	Διευκολυντές Αναλογικής τηλεόρασης	Διευκολυντές Ψηφιακής τηλεόρασης
Ι	Προβλήματα ακοής / Κώφωση	Υπότιτλοι	Δεν υπάρχουν. Το περιεχόμενο είναι κατανοητό μόνο όταν το υποστηρικτικό περιεχόμενο (υπότιτλοι, φωνή κλπ) είναι ενσωματωμένο στο κύριο περιεχόμενο.	Αποκωδικοποιητές με δυνατότητα επιλογής του υποστηρικτικού περιεχομένου ανάλογα με το είδος αναπηρίας
		Νοηματική γλώσσα
ΙΙ	Προβλήματα όρασης / Τύφλωση	Ακουστική περιγραφή
		Εκφωνούμενοι υπότιτλοι
ΙΙΙ	Κινητική αναπηρία άνω άκρων / τετραπληγία	Χειρισμοί τηλεχειριστηρίου
IV	Λοιπές αναπηρίες	Χειρισμοί		Συμβατικοί  αποκωδικοποιητές

 

Ανάλογα προβλήματα βιώνουν τα ΑμεΑ που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν υπηρεσίες πληροφόρησης μέσω διαδικτύου και με χρήση των ευρυζωνικών υπηρεσιών που διατίθενται σήμερα στην Ελλάδα.

Οι αποκωδικοποιητές, τύπων Ι, ΙΙ και ΙΙΙ αντίστοιχων προς τις προαναφερθείσες κατηγορίες αναπηρίας, θα διοχετεύουν το εκπεμπόμενο κύριο τηλεοπτικό περιεχόμενο στην οθόνη, υποστηρίζοντας την επιλογή και ενεργοποίηση του υποστηρικτικού περιεχομένου στην κατάλληλη μορφή του, ανάλογα με το είδος αναπηρίας και κατ’ επιλογή  του χρήστη.

Τα απαραίτητά λειτουργικά χαρακτηριστικά των αποκωδικοποιητών, είναι τα ακόλουθα:

Λειτουργικά χαρακτηριστικά των αποκωδικοποιητών 

Οι αποκωδικοποιητές θα επιτρέπουν τη θέαση και κατανόηση τηλεοπτικών προγραμμάτων μέσω μίας σειράς υπηρεσιών που έχουν αποδειχτεί ιδιαίτερα δημοφιλείς στο ευρύ κοινό και προβλέπεται ότι θα αποτελούν μέρος της βασικής προσφοράς των παροχέων στο εγγύς μέλλον. Δύο βασικά κριτήρια διαμορφώνουν τις προδιαγραφές των αποκωδικοποιητών:

α) οι υπηρεσίες που οι Ραδιοτηλεοπτικοί Οργανισμοί προσφέρουν ή διαφαίνεται ότι θα προσφέρουν στο μέλλον,

β) οι ανάγκες της ομάδας στόχου (ΑμεΑ κατηγοριών Ι,ΙΙ,ΙΙΙ). 

Οι βασικές προδιαγραφές που κρίνονται απαραίτητες είναι:

Βασικά λειτουργικά χαρακτηριστικά αποκωδικοποιητών για όλες τις κατηγορίες αναπηρίας

Δυνατότητα λήψης περιεχομένου και συνοδευτικών κειμένων είτε μέσω ευρυζωνικών  δικτύων, είτε μέσω ψηφιακής τηλεόρασης (DVB).

Δυνατότητα αξιοποίησης Υπηρεσιών Κεντρικής Διανομής Περιεχομένου (Network PVR/VOD related).

Βασική Υπηρεσία Θέασης τηλεοπτικού προγράμματος (ήχος, video)

Εφαρμογές επιλογής Υπηρεσιών Πρόσβασης που ενεργοποιούνται από το σχετικό πλήκτρο. Για παράδειγμα, οι εφαρμογές θα επιτρέπουν πρόσβαση σε ειδικούς επιλεγόμενους υποτίτλους, ειδικούς επιλεγόμενους εκφωνούμενους υποτίτλους, επιλεγόμενη ακουστική περιγραφή και νοηματική γλώσσα.

Ηλεκτρονικός Οδηγός[1] προγράμματος (EPG) που πέραν της πληροφόρησης παρέχει πλοήγηση στα προσφερόμενα προγράμματα. Επίσης παρέχει πρόσβαση σε υπηρεσίες παροχής πρόσθετου περιεχομένου, σε υπηρεσία προειδοποίησης προβολής προγράμματος επιλογής( Ο Ομιλών Ηλεκτρονικός Οδηγός προγράμματος με προσβασιμότητα σε άτομα με αναπηρία είναι διευκολυντής που προσαρμόζει περιεχόμενο στην Ελληνική γλώσσα και εκφωνεί τις επιλογές για άτομα με μειωμένη όραση, σύμφωνα με τα πρότυπα DVB).

Δυνατότητα ευέλικτου προγραμματισμού τοπικής αποθήκευσης προγραμμάτων (PVR) σε εσωτερικό σκληρό δίσκο. Γενικά ζητούμενη είναι η δυνατότητα δημιουργίας τοπικής βιβλιοθήκης προγραμμάτων με προσβασιμότητα (ανάλογα με το περιεχόμενο 60 ως 120 ώρες περίπου) ώστε να εξασφαλίζεται η αξιοποίηση του αποκωδικοποιητή και  του παραγόμενου προγράμματος κατά τις ώρες που επιθυμεί ο χρήστης.

Υπηρεσίες Παροχής  Συμπληρωματικών Πληροφοριών για τα μεταδιδόμενα προγράμματα όπως περιλήψεις και άλλα μεταδεδομένα (metadata) που ενεργοποιούνται με το κατάλληλο πλήκτρο του τηλεχειριστηρίου, π.χ. εφαρμογές Βελτίωσης Περιεχομένου (enhanced TV, interactive TV).

Ενσωματωμένος Πλοηγός Διαδικτύου (Web Browser) συμβατός με τις τεχνολογίες διαδικτύου που έχουν ορισθεί ως οδηγίες από το W3C (π.χ. HTML, XHTML). Επιπλέον, θα πρέπει ο αποκωδικοποιητής να υποστηρίζει και σύνδεση με (ασύρματο ή ενσύρματο) πληκτρολόγιο.

Εκτός από τις βασικές προδιαγραφές που αναφέρθηκαν παραπάνω, οι αποκωδικοποιητές θα είναι προσβάσιμοι από τις τρεις βασικές ομάδες αναπήρων που κατηγοριοποιήθηκαν ανωτέρω (I,II,III). Με βάση τους διευκολυντές χειρισμού που θα καθιστούν όλες τις διεπαφές του συστήματος προσβάσιμες, θα πρέπει να ικανοποιούνται οι ακόλουθες (ειδικές) προδιαγραφές κατά κατηγορία αναπηρίας.

Ειδικά Λειτουργικά χαρακτηριστικά αποκωδικοποιητών κατά κατηγορία αναπηρίας
Τύπος Αποκωδικοποιητή	Είδος Αναπηρίας	Προδιαγραφές
Ι	Προβλήματα ακοής / Κώφωση	Αρκούν οι βασικές προδιαγραφές χωρίς να απαιτούνται επιπλέον προσαρμογές.
ΙΙ	Προβλήματα όρασης / Τύφλωση	Δυνατότητα κατάλληλης προσαρμογής του τηλεχειριστηρίου και όλων των διεπαφών του αποκωδικοποιητή με εκφώνηση στην Ελληνική Γλώσσα. Διαθεσιμότητα ενσωματωμένου συνθέτη ομιλίας στην Ελληνική Γλώσσα για τις ανάγκες πρόσβασης στον Πλοηγό Διαδικτύου, την εκφώνηση του Ηλεκτρονικού Οδηγού Προγράμματος και την εκφώνηση όλων των επιλογών του μενού του αποκωδικοποιητή.
ΙΙΙ	Τετραπληγία	Δυνατότητα κατάλληλης προσαρμογής του τηλεχειριστηρίου ώστε να επιτρέπεται ο χειρισμός του αποκωδικοποιητή

 

Ζητούμενη είναι η συμβατότητα με τα σχετικά πρότυπα και τις συστάσεις ανεγνωρισμένων Διεθνών Οργανισμών τυποποίησης όπως ETSI, CENELEC, EBU, DVB consortium καθώς και τις σχετικές αποφάσεις εναρμόνισης που έχουν εκδοθεί από την ΕΕ.

Με βάση όσα προαναφέρθηκαν, το έργο θα διανείμει αποκωδικοποιητές των τύπων που εξυπηρετούν τις αντίστοιχες κατηγορίες αναπηρίας, σε 45.000 περίπου ΑμεΑ των οποίων η αναπηρία έχει πιστοποιηθεί μέσω τις προβλεπόμενης από τον νόμο διαδικασίας και πληροί τα κριτήρια. Η προσφορά καλύπτει[2]

Την αξιολόγηση, πιστοποίηση και γνωστοποίηση στους ωφελούμενους, των κατάλληλων για κάθε κατηγορία αναπηρίας μοντέλων αποκωδικοποιητών (ΙΚΠΑ),

Την  αποστολή, τοποθέτηση, σύνδεση και αρχικοποίηση του αποκωδικοποιητή στον τόπο μόνιμης κατοικίας του αναπήρου (Προμηθευτές),

Την διάθεση υπηρεσιών συντήρησης στα πλαίσια εγγύησης καλής λειτουργίας (Προμηθευτές),

Την διάθεση υπηρεσιών επίδειξης προς τα συλλογικά όργανα των ΑμεΑ για την βέλτιστη αξιοποίηση των δυνατοτήτων των αποκωδικοποιητών που διατίθενται στα μέλη τους (ΙΚΠΑ & Προμηθευτές)

 

Ιδιοκτησιακό καθεστώς που θα ισχύσει για τον εξοπλισμό και τις υπηρεσίες κατά την περίοδο εγγύησης

Το ιδιοκτησιακό καθεστώς του παραχωρούμενου εξοπλισμού θα χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα:

Κάθε δικαιούχος, δικαιούται ένα και μόνο πακέτο εξοπλισμού και υπηρεσιών που θα διαθέτει τα κατάλληλα λειτουργικά χαρακτηριστικά. Σε περιπτώσεις που απαντάται συνδυασμός αναπηριών στον αυτό δικαιούχο, θα επιδιώκεται η επιλογή εξοπλισμού με τα βέλτιστα λειτουργικά χαρακτηριστικά.

Ο εξοπλισμός παραχωρείται μετά από αίτημα του ενδιαφερομένου (δικαιούχου), μέσω της διαδικασίας που περιγράφεται στην σχετική ενότητα του παρόντος εγγράφου και των επικαιροποιήσεων που τυχόν θα εκπονηθούν στο μέλλον,

Ο εξοπλισμός (αποκωδικοποιητές – τηλεχειριστήρια και συνοδές συσκευές), θα ανήκει στην ιδιοκτησία του κύριου του έργου (ΙΚΠΑ) ο οποίος θα παραχωρήσει το δικαίωμα χρήσης του στους δικαιούχους,

Το ΙΚΠΑ δεν παρέχει οποιεσδήποτε εγγυήσεις που σχετίζονται με την γεωγραφική κάλυψη και την ποιότητα του τηλεοπτικού σήματος που εισάγεται στον εξοπλισμό,

Ο εξοπλισμός προορίζεται να καλύπτει συγκεκριμένες ανάγκες του αναπήρου και του οικογενειακού του περιβάλλοντος. Συνεπώς είναι μη μεταβιβάσιμος και εγκαθίσταται στον τόπο μόνιμης κατοικίας του δικαιούχου.

Οι δικαιούχοι υποχρεούνται να διατηρήσουν τον παραχωρούμενο εξοπλισμό στην άρτια λειτουργική κατάσταση που τον παρέλαβαν και να τηρούν τους συμβατικούς όρους που διέπουν το δικαίωμα χρήσης του εξοπλισμού και της εγγύησης καλής λειτουργίας του.

Ο εξοπλισμός θα επιστρέφεται στον ιδιοκτήτη του (ΙΚΠΑ) όταν ο δικαιούχος αποφασίσει προς τούτο η εκλείψουν οι λόγοι που δικαιολογούσαν την παραχώρηση του εξοπλισμού.

 

Η Διαδικασία

Ο ενδιαφερόμενος – δικαιούχος καταθέτει αίτηση παραχώρησης του εξοπλισμού στο συλλογικό όργανο που είναι εγγεγραμμένος, επισυνάπτοντας τα πρόσφατα έγγραφα μέσω των οποίων πιστοποιείται η αναπηρία και το είδος της αναπηρίας του,

Ο συλλογικός φορέας επεξεργάζεται τις πληροφορίες επί των εγγράφων και βάση των κριτηρίων  τα προωθεί στο ΙΚΠΑ, υποδεικνύοντας το είδος του εξοπλισμού που είναι πρόσφορος για την κατηγορία και το βαθμό αναπηρίας του δικαιούχου.

Το ΙΚΠΑ ενημερώνει τη σχετική βάση δεδομένων, ελέγχει την μοναδικότητα του αιτήματος του ενδιαφερομένου και εκδίδει μοναδική βεβαίωση / εξουσιοδότηση που θα επιτρέπει στον δικαιούχο να παραλάβει (επί παρακαταθήκη) τον εξοπλισμό στον τόπο κατοικίας του. Το προαναφερθέν έγγραφο θα αναφέρει τον τύπο του εξοπλισμού που είναι κατάλληλος για το είδος αναπηρίας του δικαιούχου, όπως προσδιορίσθηκε από τον συλλογικό του φορέα.

Η προαναφερθείσα βεβαίωση, θα αποστέλλεται στον ενδιαφερόμενο, επιτρέποντάς του να επισκεφθεί ο ίδιος ή εκπρόσωπός του, τον προμηθευτή της αρεσκείας του με στόχο να επιλέξει τον εξοπλισμό του αντίστοιχου τύπου.

Ο προμηθευτής υποχρεούται να παραδώσει ελεύθερο και εγκατεστημένο τον επιλεγέντα εξοπλισμό, στο χώρο μόνιμης κατοικίας του δικαιούχου, τηρώντας τις οδηγίες του προαναφερθέντος εγγράφου του ΙΚΠΑ. Στο έγγραφο ο δικαιούχος θα βεβαιώνει οτι κατά την παράδοση, ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση (τοποθέτηση), η ρύθμιση / παραμετροποίηση και η επίδειξη λειτουργίας του εξοπλισμού σε πραγματικές συνθήκες και η παράδοση των εγγράφων / οδηγιών χρήσης και όρων εγγύησης, συντήρησης on–site.

Με την ολοκλήρωση της εγκατάστασης, o προμηθευτής θα προσκομίσει στο ΙΚΠΑ τα απαραίτητα βεβαιωτικά έγγραφα και τα προβλεπόμενα από τον ισχύοντα ΚΒΣ παραστατικά, προκειμένου να κινηθεί η διαδικασία εξόφλησής του.

Μέσα στον Ιούνιο θα οργανωθεί ημερίδα με σκοπό την κοινοποίηση  των προδιαγραφών και την ευαισθητοποίηση της αγοράς ώστε να δρομολογηθεί το συντομότερο δυνατό η κατασκευή τους. Το έργο το οποίο εντάσσεται μέσα στα πλαίσια της Ψηφιακής τηλεόρασης είναι απαιτητικό αλλά ταυτόχρονα και πρωτοποριακό . Η μέχρι τώρα καθυστέρηση οφείλεται στο ότι οι συμβατικοί αποκωδικωποιητές είναι ακατάλληλοι για τα άτομα με αναπηρία , στο ότι το Ινστιτούτο έχει υποχρέωση να διασφαλίσει τη λειτουργικότητα των παρεχόμενων αποκωδικωποιητών σε συνέργια με την ΕΡΤ και στο ότι το έργο εντάσσεται στην κοινωνία της πληροφορίας και ακο