ο νέος Λόγος, η Ρητορική και η Διαφήμιση στην Ελλάδα που έχει αλλάξει αλλά δε τολμά να το παραδεχτεί
Όταν μιλούμε ή γράφουμε για την Αναπηρία κανείς δεν πιστεύει τον ομιλητή ή το συγγραφέα.
Η ρητορική του παρελθόντος για το ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ή για τον ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΡΑΤΣΙΣΜΟ ή για τις ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ποτέ δεν ενέπνευσε κανένα και ήδη έχει εγκαταλειφτεί.
Από το δημόσιο λόγο ΑΠΟΥΣΙΑΖΕΙ Ο ΑΝΑΠΗΡΟΣ και γι’ αυτό γίνεται κραυγαλέα η έλλειψη ρεαλισμού, ορθολογισμού και αισθητικής. Ο δημόσιος λόγος είναι ακραία αντιφατικός και προϊόν υποκουλτούρας και όταν αποκτά στοιχεία αισθητικής γίνεται μόνο εξ ανακλάσεως από την προσωπικότητα του ομιλητή.
Οι μόνοι δημόσιοι ομιλητές που δεν προκάλεσαν την αντοχή του ακροατή ή του αναγνώστη είναι οι έλληνες με αναπηρίες, που μολονότι χρησιμοποιούν ξύλινο λόγο (π.χ. για αγώνες, δικαιώματα, δικαιοσύνη, συμμετοχή κ.ο.κ.) υπήρξαν πραγματικοί επειδή αυτό που λένε φαίνεται πως είναι σωστό, πραγματικό και δίκαιο και τα μόνα που μπορεί κάποιος να τους καταλογίσει είναι ότι
α) δεν ομιλούν εντός του θέματος με συγκροτημένο και άξιο λόγο β) δεν έχουν κάποιο σημαντικό λόγο για να ομιλήσουν και ομιλούν επειδή τους δόθηκε ο λόγος γ) τα λεγόμενά τους δεν έχουν αξία χρήσης και περιορίζονται στο επίπεδο της φλυαρίας δ) ο λόγος τους όταν γίνεται συγκρουσιακός είναι ανορθολογικός και γι’ αυτό παραπέμπει σε παραλήρημα εκδήλωσης κάποιων απωθημένων του ομιλούντος.
Η Ελλάδα έχει ήδη αλλάξει τόσο οργανωτικά όσο και οικονομικά. Αυτές τις αλλαγές αδυνατούν να τις κατανοήσουν οι παραδοσιακά οργανωμένοι φορείς των αναπήρων, των γονέων ΑμΕΑ και των φιλανθρώπων, ενώ οι έλληνες με αναπηρίες απευθύνονται σε αυτούς επειδή κατά τη γνώμη τους δεν έχουν άλλη δυνατότητα επιλογής.
Το παρελθόν του ΚΡΑΤΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ εξέπνευσε διότι σήμερα κακά είναι η γραφειοκρατία, η δημοσιοϋπαλληλία και τα οικονομικά ελλείμματα. Οι κακοί, φοροφυγάδες και κερδοσκόποι έμποροι ανήκουν επίσης στο παρελθόν επειδή σήμερα με τα τρίτης κατηγορίας βιβλία το κέρδος εξωραϊζεται από τη διαφήμιση, η φοροδιαφυγή δε γίνεται με τρόπο που “βγάζει μάτι”, η “αρπαχτή” φαίνεται μόνο όταν γίνεται από ανθρώπους που βρίσκονται στη βάση της οικονομικής ιεραρχίας και η επιδεικτική σπατάλη του πλούτου δε διακρίνεται εύκολα από την επένδυση ή τη φιλανθρωπία.
Το 1996 δεν τίθεται ζήτημα αλλαγής των οργανώσεων ή των επιχειρήσεων ή των φορέων. Τίθεται ΖΗΤΗΜΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ νέων προτύπων οργάνωσης, λειτουργίας και μεθόδων γνωστοποίησης των της αναπηρίας.
Η Αναπηρία είναι πλέον μία ιδεολογική, οικονομική και πολιτική πρόκληση. Στο δημόσιο λόγο η αναπηρία είναι αυτονόητο πως πάντα θα θεωρείται ως μία ανεπιθύμητη κατάσταση ζωής. Νομιμοποιείται ωστόσο επειδή η αναπηρία είναι ένα ενδεχόμενο, μία πιθανότητα και εν πολλοίς η αναπηρία είναι ο προορισμός όλων των ανθρώπων. Ο νέος ορθολογισμός που μας επιβάλλεται από τη ΝΕΑ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ μας υποχρεώνει να συμπεριφερόμαστε ως καταναλωτές και ως παραγωγοί με όρους ανταλλαγής που γίνονται αποδεκτοί στον νέο τρόπο πολιτικής οργάνωσης της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ.
Η ρητορική για την αναπηρία δεν έχει πολλές επιλογές: ή θα παραμείνει περιθωριακός, ξύλινος λόγος που είναι γνωστοποιήσιμος μόνο σε επίπεδο συνελεύσεως και γι’ αυτό αναπτύσσεται μεταξύ ομοίων ή θα αναγεννηθεί ως λόγος και θα συγκροτηθεί εκ νέου ως ΡΗΤΟΡΙΚΗ που δε θα υποχρεώνει τον ακροατή να αλλάζει σταθμό, τον αναγνώστη να γυρίζει σελίδα και τον τηλεθεατή να κάνει zapping.
Ταυτοχρόνως με κάποιο ορθολογικό τρόπο η νέα ρητορική οφείλει να ερμηνεύσει τις ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ ΣΤΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ, την ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ, τη ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ και να ΟΝΟΜΑΤΙΣΕΙ ΤΟΝ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ο οποίος προφανώς θα θελήσει να αποφύγει την υιοθέτηση παρακμιακών ρόλων και μεθόδων που παραπέμπουν σε ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥΣ ή σε ΑΣΘΕΝΕΙΣ ή σε ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΥΣ ΠΡΟΝΟΙΑΚΩΝ ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ. Η αναπηρία δεν είναι υγεία, δεν είναι πρόνοια, δεν είναι κατανάλωση. Η αναπηρία είναι η ζωή. Η ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΖΩΗ, είναι ο τρόπος που ζούμε, που αισθανόμαστε, που εργαζόμαστε, που κατοικούμε, που καταναλώνουμε και που παράγουμε. Ανεξαρτήτως από οτιδήποτε η ρητορική δεν μπορεί να στηρίζεται στη λογική ΑΝΑΠΗΡΟΣ ΑΛΛΑ ΛΕΩΝ, διότι αυτό ονομάζεται star system και έχει άλλη χρήση. Η νέα αναπηρία θα πρέπει να απελευθερωθεί από το στίγμα της ασθένειας και να προσδιοριστεί η ΣΧΕΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ως μέγεθος αντικειμενικό: Ο ανάπηρος δεν είναι ανίκανος επειδή δε μπορεί να κάνει “άλμα επί κοντό” ούτε ο αρσιβαρίστας είναι ανίκανος επειδή δε προγραμματίζει σε γλώσσα μηχανής. Εάν ο λόγος για την αναπηρία δεν απελευθερωθεί από τα προϊόντα του παρελθόντος τότε δε θα υπάρξει ποτέ ρητορική. Απλώς θα υπάρχουν θλιβεροί μονόλογοι, δυσλεκτικές απαγγελίες, κακοδιατυπωμένες καταγγελίες, ανόητες διεκδικήσεις, καταναγκασμένοι ακροατές, επιδοτούμενοι αναγνώστες και πλύση εγκεφάλου.
Οι αντιφάσεις της αναπηρίας πρέπει να εκλογικευτούν: Το γεγονός ότι ο ανάπηρος θα ρωτήσει γιατρό για κάποιο ιατρικό ζήτημα δεν καθιστά τον ανάπηρο ως αμαθή ή αγράμματο. Με την ίδια έννοια δεν καθίσταται αμαθής και αγράμματος ο γιατρός όταν ρωτά τον τεχνίτη του συνεργείου αυτοκινήτων για κάποιο πρόβλημα του αυτοκινήτου του.
Το γεγονός ότι ο ανάπηρος είναι άνεργος δε σημαίνει ότι είναι μη εκπαιδεύσιμος και μη καταρτίσιμος επαγγελματικά. Απλώς η αποτελεσματικότητα και η παραγωγικότητα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων των αναπήρων δεν ήταν στις απαιτήσεις των σχεδιαστών τους.
Η εισβολή της νέας ρητορικής είναι πλέον αναπότρεπτη. Οι έλληνες με αναπηρίες έχουν πλέον τη δυνατότητα επιλογής για επαγγελματική κατάρτιση, για αγορά νέου αναπηρικού καθίσματος, για αλλαγή μεθόδου θεραπείας, για επιλογή συμπληρωματικής αποκατάστασης.
Σήμερα πλέον επιλέγουν αναλόγως με το ύψος της επιδοτήσεως ή με την πιο ευνοϊκή τιμολόγηση και αναλόγως με την ποιότητα και το όφελος που θα αποκομίσουν επιλέγουν που θα πάνε και τι θα κάνουν. Αυτό σημαίνει πως εφόσον ένα μέρος του ποιοτικού ελέγχου επαφίεται στην κρίση του χρήστη και του καταναλωτή Αποκατάστασης ΟΛΟΙ όσοι πωλούν ή διαθέτουν Αποκατάσταση οφείλουν να πωλούν ή να διαθέτουν και ποιότητα με style σε συμφέρουσα τιμή.
Η υιοθέτηση της νέας ρητορικής είναι αναπόφευκτη για τον κάθε ομιλητή που αναζητεί ακροατήριο, για κάθε συγγραφέα που αναζητεί αναγνωστικό κοινό, για κάθε σύλλογο που εγγράφει μέλη, για κάθε ίδρυμα που επιδιώκει υψηλά ποσά για τα τροφεία των ασφαλισμένων, για κάθε επαγγελματία που χρειάζεται πελάτες. Το ζήτημα δηλαδή δεν είναι μόνο το “τι” προσφέρεις αλλά εισήχθησαν και κάποια νέα δεδομένα για τον τρόπο που το προσφέρεις, το μέσο που χρησιμοποιείς για να γνωστοποιήσεις την ύπαρξή σου και τον τρόπο και το μέσο που γνωστοποιείς ή διαφημίζεις τις υπηρεσίες ή τα προϊόντα.
Ο έλληνας που ζεί κάτω από συνθήκες αναπηρίας αγνοεί τα πάντα μέχρι να τα χρειαστεί για ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ. Μόνο την πρώτη φορά διατυπώνει ερωτήσεις. Ύστερα, βομβαρδίζεται από πληροφορίες, απόψεις κ.ο.κ. και χωρίς να το επιδιώξει δεν έχει ανάγκη ερωτήσεων. Στην αρχή όλοι εμείς όταν αποκτήσαμε αναπηρία δεν ξέραμε τίποτα ούτε για αποκατάσταση, ούτε για κοινωνικές ασφαλίσεις, ούτε για αναπηρικά καθίσματα, ούτε για επανεκπαίδευση, ούτε για ΑμΕΑ. Μόνο την πρώτη φορά πήγαμε στο νοσοκομείο που μας πήγε το ασθενοφόρο, αγοράσαμε κάθισμα από το κατάστημα που μας συνέστησε ο θαλαμηπόλος και κάναμε θεραπεία στο φυσικοθεραπευτήριο που μας πρότεινε ο γιατρός. Ύστερα όλοι αλλάξαμε επιλογές και σχεδόν κανείς δε διατήρησε τις αρχικές:
Όμως συνεχίζουμε να κάνουμε θεραπείες με κάποιον νέο θεραπευτή, γραφήκαμε σε 3 ακόμη συλλόγους, διαβάζουμε 4 περιοδικά, έχουμε επίσης 10 φίλους που και αυτοί κάνουν το ίδιο με εμάς, το συζητάμε, λέμε τη γνώμη μας και ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΧΕΙ κατά τη γνώμη μας και τις αισθητικές μας αντιλήψεις ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΟΝΟΜΑ και ΠΑΡΟΥΣΙΑ στον κοινωνικό κύκλο που με υποκειμενικά κριτήρια νομίζουμε ότι υπερέχει.
Η νέα ρητορική είναι ο νέος λόγος που συγκροτείται από ορθολογικά επιχειρήματα των οποίων η ορθότητα είναι αυτονόητη και αυταπόδεικτη. Η νέα ρητορική δημιουργεί τη νέα ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ που υιοθετείται από κάθε έλληνα ο οποίος έχει ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ και τη δυνατότητα για τη διαρκή επιλογή των συνθηκών και των όρων που θα χρησιμοποιήσει υπηρεσίες ή θα καταναλώσει προϊόντα αποκατάστασης. Χωρίς να συγκρούεται με τα σύμβολα του παρελθόντος, υπερβαίνει την ΑΡΧΗ ΓΙΑ ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ και συγκροτεί νέο λόγο στη βάση της ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗΣ και της ΑΠΟΥΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ. Η αξία χρήσης της αποκατάστασης επικρατεί επί των θεραπευτικών δογμάτων του παρελθόντος ενώ οι παραδοσιακές μέθοδοι πώλησης “ελπίδας” και “θαυμάτων” δεν είναι αρκούντως αποδοτικοί και κερδοφόροι.
Όσο ολοκληρώνεται η Δημοκρατία και η Οικονομία τόσο περισσότερο όλοι όσοι δημιουργούν ΛΟΓΟ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ή παρέχουν υπηρεσίες Αποκατάστασης αξιολογούνται, κρίνονται, συγκρίνονται και αποσπούν την αποδοχή ή την αδιαφορία ή την απόρριψη. Η νέα ρητορική υπερβαίνει τα συμπλέγματα του παρελθόντος και επιδιώκει να ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΕΙ ΣΤΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ.