Μπορεί να δυσκολεύεστε να στέκεστε σωστά στο τραπέζι. Μπορεί να έχετε παρατηρήσει ότι καμπουριάζετε όταν βλέπετε το είδωλό σας στον καθρέφτη ή στη βιτρίνα ενός καταστήματος. Ο πόνος χαμηλά στη πλάτη ενδεχομένως να χειροτερεύει με τα χρόνια. Ή ακόμα ότι η πλάτη σας δεν ξεκουράζεται ποτέ. Όλα αυτά τα συμπτώματα φανερώνουν προβλήματα από την στάση στο αναπηρικό αμαξίδιο που είναι κοινά για τα άτομα με κάκωση νωτιαίου μυελού (ΚΝΜ) και τους ηλικιωμένους. Μεγαλώνετε με ΚΝΜ; Θα πρέπει να προσέχετε!

Τα προβλήματα

Πολλά από τα προβλήματα στάσης σχετίζονται με την ΚΝΜ, και συνήθως πρόκειται για χρόνιο πόνο και κόπωση, σκολίωση ή κύφωση, καθώς και διαταραχές του αναπνευστικού και του δέρματος. Ακριβώς όπως τα προβλήματα, έτσι και οι αιτίες, είναι πολλές:
– η έλλειψη μυών του κορμού οδηγεί το σώμα σε ένα συνεχές κατρακύλισμα
– η ελλιπής ισορροπία, η βαρύτητα κι η σπαστικότητα γέρνει το σώμα προς την μια ή την άλλη πλευρά
– η αδράνεια κι η μειωμένη άσκηση μειώνει δραματικά την φυσική μας κατάσταση, προκαλώντας χρόνιο πόνο και κόπωση
– δραστηριότητες που επαναλαμβάνονται καθημερινά, όπως η στήριξη του ίδιου χεριού στην πλάτη του καροτσιού κατά τις μεταφορές μας μπορεί να προκαλέσουν κακώσεις και μυϊκούς τραυματισμούς
– κακές ρυθμίσεις του εξοπλισμού -κάθισμα, πλάτη, μαξιλάρι- υποβάλουν το σώμα σε κακή στάση
Όταν τα προβλήματα αυτά δεν αναφέρονται, ενισχύονται, και προκαλούν ακόμα χειρότερες καταστάσεις. Το καμπούριασμα όταν καθόμαστε προκαλεί άνιση κατανομή του βάρους μας κι είναι επικίνδυνο για τη δημιουργία κατακλίσεων. Η κλίση του σώματος προς τα εμπρός, επίσης, πιέζει τους πνεύμονες και δεν τους επιτρέπει να δουλεύουν σωστά, οπότε δημιουργούνται αναπνευστικά προβλήματα. Η κακή στάση όταν καθόμαστε ή όταν κινούμαστε με το αμαξίδιο προκαλούν επιπλέον πίεση στο λαιμό και τη σπονδυλική στήλη προκαλώντας πόνο και δυσφορία. Όσο περισσότερο καμπουριάζουμε, γέρνουμε μπροστά κτλ, τόσο περισσότερο πόνο και κόπωση προκαλούμε.

Αξιολόγηση

Ο καθορισμός του προβλήματος μπορεί να είναι μια πολύ απλή διαδικασία και εξαρτάται από τα ερωτήματα και τις ειλικρινείς απαντήσεις σας σε αυτά:

-Έχετε χρόνιο πόνο στον λαιμό, την πλάτη και τον κορμό;
-Η κόπωση είναι πιο έντονη στον κορμό και την πλάτη από ό,τι στα χέρια και τους ωμούς;
-Καμπουριάζετε όταν κάθεστε; Γέρνετε προς τη μια πλευρά; Είναι το ένα σας ισχίο πιο ψηλά από το άλλο; Είναι το ένα σας γόνατο ή ισχίο πιο μπροστά από το άλλο;
-Γέρνετε πάντα λιγάκι προς τα εμπρός ή έχετε προβλήματα με την ισορροπία σας;
-Έχετε προβλήματα με την αναπνοή σας ή δυσκολεύεστε να πάρετε βαθιές ανάσες;

Αν σκεφτείτε αυτά τα ερωτήματα, τότε έχετε κάνει το πρώτο βήμα. Aν έχετε απαντήσει θετικά σε κάποια από αυτά, τότε πρέπει να προχωρήσετε περισσότερο.

Το δεύτερο βήμα είναι να εξετάσετε το πώς κάθεστε. Ζητείστε τη βοήθεια τρίτου. Όταν κοιτάζεστε στον καθρέφτη είναι περισσότερο ορατή κάποια από τις δυο πλευρές της πλάτης του αμαξιδίου σας; Όταν βλέπετε το είδωλό σας, ο λοβός του αυτιού σας, η άκρη του ώμου και το ισχίο βρίσκονται σε ευθεία γραμμή σε σχέση με τον άξονα του αναπηρικού αμαξιδίου;
Θυμηθείτε: βιώνοντας το σώμα μας καθημερινά μπορεί να μην αναγνωρίζουμε εύκολα κάποιες μικρές αλλαγές που όμως μπορεί να προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα. Ίσως χρειαστεί να κάνετε πολύ μεγάλη προσπάθεια για να παρατηρήσετε και να αξιολογήσετε τον τρόπο που κάθεστε.

Το τρίτο βήμα είναι να ζητήσετε τη γνώμη και αξιολόγηση από κάποιον φυσικοθεραπευτή, εργοθεραπευτή ή γιατρό με ειδίκευση στις κακώσεις νωτιαίου μυελού.

Διόρθωση της Στάση μας

Οι αλλαγές στο σώμα μας συνήθως απαιτούν νέο ή διαφορετικό εξοπλισμό. «Η βαρύτητα δεν είναι φίλος μας», λέει η Cindy Smith, φυσιοθεραπεύτρια στο Craig Hospital. Η έλλειψη μυών του κορμού ή έστω η μειωμένη μυϊκή ισορροπία στον κορμό μπορεί με τα χρόνια να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα στη στάση του σώματος. Η Smith συγκρίνει τη σπονδυλική στήλη με τα οικοδομικά κτίρια. Μετακινήστε τα ελαφρώς από το κέντρο βάρους τους και πιθανόν να μην υπάρξει πρόβλημα. Τοποθετείστε επιπλέον βάρος πάνω τους και τότε θα προκύψουν προβλήματα στο μέλλον.
Σταδιακά η βαρύτητα κερδίζει, και τα αποτελέσματα είναι η κακή στάση, ο χρόνιος πόνος, δερματικά και αναπνευστικά προβλήματα. Μπορούμε να εξετάσουμε τα προβλήματα αυτά σε σχέση με το: πού καθόμαστε, πώς καθόμαστε και τί μετακινήσεις κάνουμε. Υπάρχουν πολλές λύσεις για να βελτιώσουμε τη στάση μας. Νέα και εξελιγμένα μαξιλάρια βοηθούν στη σωστή κατανομή του βάρους και στη λιγότερη επιβάρυνση των ισχίων. Οι σταθερές πλάτες στα αναπηρικά αμαξιδια προσφέρουν την απαραίτητη στήριξη αντισταθμίζοντας την έλλειψη μυών του κορμού. Κάποια πλαϊνά στηρίγματα ή «φτερά» μπορούν να διευκολύνουν τη στήριξη και τη σωστή στάση του σώματος.
Οι θωρακικές ζώνες μπορούν να εξασφαλίσουν σταθερότητα και να βοηθήσουν στην ισορροπία. Οι ζώνες οσφύος μπορούν κι αυτές να βελτιώσουν τη στάση ισιώνοντας τον κορμό, μειώνοντας έτσι την κόπωση. Κάποια ή όλες αυτές οι λύσεις μπορούν να λύσουν το πρόβλημα της κακής στάσης στο αναπηρικό αμαξίδιο.

Οφέλη

Υπάρχουν σημαντικά οφέλη από αυτές τις προσαρμογές: μείωση της κούρασης κι επομένως περισσότερη ενέργεια, μείωση του πόνου και των δερματικών προβλημάτων, καθώς και της κλίσης στη σπονδυλική στήλη ή τα ισχία, και γενικά μια σημαντική βελτίωση της εμφάνισής μας.
Η χρήση μίας ζώνης μπορεί να προσφέρει την απαιτούμενη σταθερότητα στον κορμό, ώστε να μπορούμε να κάνουμε κάποια σπορ ή κάποιες ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Τα πλαϊνά στηρίγματα κι οι θωρακικές ζώνες μειώνουν την κόπωση και τον πόνο, οπότε μας δίνουν τη δυνατότητα να καθόμαστε στο γραφείο αρκετές ώρες κι έτσι μπορούμε να εργαζόμαστε άνετα. Η σωστή στάση σημαίνει καλύτερη κατανομή του βάρους, λιγότερη πίεση σε κάποια σημεία του δέρματος, ακόμα και ασφαλέστερη οδήγηση. Η καλή στάση μάς κάνει να φαινόμαστε καλύτερα και να είμαστε πιο αποδοτικοί.
Τα οφέλη αυτά δεν αφορούν μόνο στη φυσική μας εμφάνιση. Αντανακλά και το πώς αισθανόμαστε. Η σωστή μας στάση σημαίνει αυτοπεποίθηση, ικανότητα και καλή εικόνα του εαυτού μας. Το ύψος, είτε περπατάμε είτε καθόμαστε έχει σχέση με τον αυτοσεβασμό μας. Όλοι μας γερνάμε και το σώμα μας αλλάζει. Όταν ανταποκρινόμαστε σε αυτές τις αλλαγές με τον κατάλληλο εξοπλισμό, αποφεύγουμε προβλήματα που προκύπτουν στο μέλλον και χαιρόμαστε τη ζωή μας καθώς μεγαλώνουμε.

Πηγή: Ενημερωτικά φυλλάδια του Craig Hospital – χρηματοδοτούμενη έρευνα του Rehabilitation Research & Training Center on Aging with Spinal Cord Injury.

Απόδοση στα ελληνικά:
Παναγιώτης Ζουρνατζίδης, Εργοθεραπευτής,
panos@disabled.gr