Μια νεαρή ακτιβίστρια και σκηνοθέτης αποκαλύπτει όλα όσα θα πρέπει να γνωρίζουμε για το σεξ μεταξύ των ατόμων με αναπηρία. «Πώς θα πείτε σε αυτόν που σας βοηθάει στο ντους να σας αφήσει λίγο μόνο/η σας επειδή θέλετε να αυνανιστείτε»;

Η Alessia di Virgilio, μια 23άχρονη ακτιβίστρια για τα σεξουαλικά δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες, έχει μια πολύ καλή απάντηση σε αυτό το ερώτημα: θα πρέπει να φύγετε από το σπίτι, ώστε το άτομο που απευθύνεστε να μην είναι η μητέρα σας.
Αλλά το ζήτημα που προκύπτει από το παραπάνω ερώτημα -το πώς, δηλαδή, θα ενσωματωθεί και το άτομο με αναπηρία στην, εδώ και δεκαετίες, σεξουαλική απελευθέρωση-, αποτελεί για την di Virgilio μια συναρπαστική πρόκληση, από τη στιγμή που η ίδια έχει γεννηθεί με μια μυϊκή δυστροφία που ονομάζεται αρθρογρύπωση και της επιτρέπει να μετακινείται μόνο με ηλεκτρικό αναπηρικό αμαξίδιο.

Η ανεξαρτησία της di Virgilio είναι λιγάκι παράδοξη: μένει σε έναν ξενώνα στην Βόρεια Υόρκη που συνήθως φιλοξενεί ηλικιωμένα άτομα. Ούτε στα πιο τρελά όνειρά μου δεν θα μπορούσα να φανταστώ ένα τέτοιο οξύμωρο πλαίσιο που θυμίζει μαύρη κωμωδία. Μια πνευματώδης και δραστήρια ακτιβίστρια σε θέματα σχετικά με τη σεξουαλικότητα, να μένει σε έναν ιταλικό, παραδοσιακό οίκο φιλοξενίας ηλικιωμένων.

Ως ακτιβίστρια, η di Virgilio, είναι αρκετά νέα, αλλά πολύ ενθουσιώδης και ενημερωμένη. «Μοιάζω με σπουδαίο σεξολόγο, που έχει συνεπάρει το μυαλό μου», λέει. «Σε προσωπικό επίπεδο, τα πράγματα λιγάκι χωλαίνουν. Να φανταστείτε, μόλις πριν από δύο χρόνια φιλήθηκα για πρώτη φορά».

Η di Virgilio οφείλει την πολύ γρήγορη πρόοδό της στη συμμετοχή της σε ένα πρόγραμμα με την ονομασία SexAbility, μια ομάδας νέων με αναπηρίες, που, σε συνεργασία με άλλους φορείς υπηρεσιών της αναπηρικής κοινότητας, έχουν εκπαιδευτεί για τη στελέχωση εργαστηρίων, τόσο μέσα στον χώρο του Anne Johnston Health Station, όσο και αλλού, για την επιμόρφωση άλλων ατόμων με αναπηρίες. Τα εργαστήρια ασχολούνται με θέματα όπως ο έλεγχος των γεννήσεων, η αυτοεκτίμηση, τα μέτρα προφύλαξης, η αυτοϊκανοποίηση, και το σεξ με τον/την σύντροφο.

Παρά όμως την προσπάθεια που γίνεται με τέτοια προγράμματα -συμπεριλαμβανόμενου και του βιβλίου της di Virgilio, «Sex on Wheels», καθώς και μιας μικρού μήκους ταινίας που η ίδια σκηνοθέτησε και αποτελείται από μονταρισμένα στιγμιότυπα της ίδιας και άλλων ατόμων με αναπηρίες που μιλάνε για τη σεξουαλικότητά τους και δείχνουν τρόπους σεξουαλικής επαφής-, ο Καναδάς έχει αγνοήσει τα ζητήματα της σεξουαλικής έκφρασης των ατόμων με αναπηρία. Στην Ολλανδία, οι υπηρεσίες υγείας προσφέρουν βοήθεια στα ανάπηρα άτομα για να μπορούν κι εκείνα να έχουν μια φυσιολογική σεξουαλική ζωή και να αντλήσουν ικανοποίηση μέσα από το σεξ. Στην Αυστραλία και τη Βρετανία γίνονται ανάλογες προσπάθειες, με τους πρώτους να διαθέτουν αντίστοιχα προγράμματα επιχορηγούμενα από το κράτος, και τους δεύτερους να δραστηριοποιούνται σχετικά μέσω μιας ομάδας, η οποία ονομάζεται Outsiders, και που – σύμφωνα με τον Cory Silverberg, συν-ιδιοκτήτη του Come as You Are – διευκολύνει τους ενδιαφερόμενους, προσφέροντας σεξουαλικούς αναπληρωτές. Στα περισσότερα κράτη όμως -και στον Καναδά-, υπάρχουν όροι που καθορίζονται από τις υπηρεσίες υγείας, αλλά κάποιες φορές κι από τους ίδιους τους επαγγελματίες υγείας, που θέτουν ζητήματα σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης.

Οι κυβερνήσεις, τα ιδρύματα, κι ο περισσότερος κόσμος, έχουν κάνει πολλή μεγάλη πρόοδο στο να εξασφαλίσουν στα άτομα με αναπηρίες την εργασία, τις αγορές, την προσβασιμότητα στις μετακινήσεις, στις τουαλέτες, κτλ. Για τους περισσότερους αρτιμελείς όμως, στα πιο πολλά μέρη του κόσμου, το θέμα του σεξ για εκείνους που δεν μπορούν να το κάνουν με τους τρόπους που έχουν επικρατήσει -δηλ. αυθόρμητα, χωρίς δυσκολίες, και πιθανόν χωρίς να λερωθεί το κρεβάτι-, είναι ένα ζήτημα που έχει αγνοηθεί παντελώς.

Αν οι σεξουαλικές ανάγκες των ανθρώπων με αναπηρία εμάς μας φέρνουν σε αμηχανία ή μας ενοχλούν, καλύτερα να μην τις σκεφτόμαστε. Ειδικά δε, αν κάτι τέτοιο μας κάνει να αναλογιστούμε την πιθανότητα – ή και τη βεβαιότητα, αν ζήσουμε πολλά χρόνια – ότι κάποια στιγμή ίσως κι εμείς αποκτήσουμε κάποια αναπηρία: κινητικά προβλήματα, καρδιοπάθειες, διαβήτης, κτλ. Αυτοί οι παράγοντες είναι υπεύθυνοι για την «αποσεξουαλικοποίηση» των ατόμων με αναπηρία. Ή καλύτερα την αντιμετώπισή τους ως ασεξουαλικά όντα, που χρειάζονται συνεχή βοήθεια και φροντίδα όπως τα παιδιά – κι όλοι γνωρίζουμε την κοινή άποψη για το σεξ και την παιδική ηλικία.

Όπως οι Miriam Kaufman, Fran Odette and Cory Silverberg αναφέρουν στο βιβλίο τους «The Ultimate Guide to Sex and Disability»:
«Μια-δυο φορές το χρόνο κάποιοι αρθρογράφοι «ανακαλύπτουν» το θέμα της σεξουαλικότητας υπό συνθήκες αναπηρίας …Πέραν τούτου, σπανίως έχουμε παραστάσεις ατόμων που έχουν αναπηρία ή πάσχουν από χρόνια νοσήματα, που να έχουν και σεξουαλική ζωή…Κι αν βρεθούν, συνήθως παρουσιάζονται σαν κάτι το σπάνιο και αξιοθαύμαστο».

Με άτομα σαν την di Virgilio που θίγουν θέματα όπως αυτό, και δείχνουν στους υπόλοιπους πώς έχουν τα πράγματα και τί πρέπει να αλλάξει, αυτές οι παραστάσεις θα γίνουν λιγότερο σπάνιες και αξιοθαύμαστες. Το «Sex on Wheels», έχει μερικά πολύ αξιόλογα κείμενα γραμμένα τόσο από ανάπηρα όσο κι από μη ανάπηρα άτομα (ανάμεσά τους και αυτό μιας γυναίκας που αναφέρεται στην περίπτωση ατόμων που θεωρούν την αναπηρία σεξουαλική, προκαλώντας τριβές στην αναπηρική κοινότητα) και αποτελεί σημαντικό εργαλείο. Εδώ παραθέτουμε ένα κείμενο μιας ανώνυμης γυναίκας σχετικά με το σεξ μεταξύ δάο ανάπηρων ανθρώπων σε ένα στρώμα νερού:

«Έτσι τον έσπρωξα μακριά από το σώμα μου, κι η κίνηση αυτή με τη βοήθεια του στρώματος τον βοήθησε να κυλήσει προς τα πίσω. Κοιτάζοντας το ερεθισμένο όργανό του ανυπομονούσα να το νιώσω μέσα μου. Καταβάλλοντας μεγάλη προσπάθεια, πέρασα το δεξί μου πόδι πάνω από το σώμα του και είχα σκοπό να κάνω το ίδιο και για το αριστερό, ώστε να καταφέρω να συρθώ πάνω του όταν συνέβη το μοιραίο! Ο κυματισμός που δημιουργήθηκε από το στρώμα νερού είχε σαν αποτέλεσμα το αριστερό μου πόδι και κατά συνέπεια όλο μου το κορμί να εκσφενδονιστεί στο πάτωμα, μεταξύ του τοίχου και του κρεβατιού. Αμέσως άρχισα να γελάω με την κωμικοτραγική αυτή κατάσταση κι ο σύντροφός μου το ίδιο. Και τα γέλια μας έγιναν ακόμα πιο δυνατά και υστερικά όταν εξωτερίκευσα τις σκέψεις μου: πώς θα σηκωθώ; Είναι τρεις η ώρα τα ξημερώματα! Θα πρέπει να φωνάξουμε κανένα γείτονα ή τον διαχειριστή ή το 100! Αυτά παθαίνω που είμαι τόσο φιλήδονη!».

Σημειώσεις :

Το «The Ultimate Guide to Sex and Disability» μπορείτε να το βρείτε σε όλα τα βιβλιοπωλεία του Τορόντο, όπως και στα Come as You Are και This Ain’t the Rosedale Library.
Το Come as You Are διαθέτει και σεξουαλικά βοηθήματα προσαρμοσμένα για άτομα με αναπηρίες, αλλά όπως λέει κι ο συνιδιοκτήτης Cory Silverberg: «Επειδή τα σεξουαλικά βοηθήματα δεν έχουν μεγάλη ζήτηση, αυτό που κάνουμε είναι να απευθυνθούμε σε μια εταιρία που κάνει προσαρμογές σε διάφορα άλλα πράγματα, π.χ. οδοντόβουρτσες, ανοιχτήρια κτλ, και βλέπουμε αν το βοήθημα μπορεί να προσαρμοστεί για χρήση από το άτομο με αναπηρία».

Το Anne Johnston Health Station διαθέτει ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης νέων με αναπηρίες ως συμβούλων σεξ για άτομα με ανάλογες αναπηρίες. Συντονίστρια του προγράμματος είναι η Ann Kennedy.

Από SASHA

Απόδοση στα ελληνικά:
Πάνος Ζουρνατζίδης, Εργοθεραπευτής,
allejestem@hotmail.com