Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής των ατόμων με κάκωση νωτιαίου μυελού (ΚΝΜ), έχει ως αποτέλεσμα να δοθεί περισσότερο έμφαση κατά την αποκατάστασή τους στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Για το σκοπό αυτό, τα ζητήματα που σχετίζονται με τη σεξουαλικότητα αντιμετωπίζονται από την ομάδα αποκατάστασης, κατά την οξεία ή τη χρόνια φάση της ΚΝΜ. Η παροχή σεξουαλικής εκπαίδευσης των ασθενών και των συντρόφων τους από τη διεπιστημονική ομάδα προσφέρει λύσεις σε ιατρικά και ψυχολογικά ζητήματα που έχουν προκύψει λόγω της κάκωσης.
Η Σεξουαλική Λειτουργία των Ανδρών
Οι λειτουργίες της στύσης και της εκσπερμάτωσης αποτελούν σύνθετες δραστηριότητες που προϋποθέτουν την αλληλεπίδραση του νευρικού, αγγειακού και ενδοκρινικού συστήματος. Οι στύσεις ελέγχονται από το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα.
Με απλά λόγια, η στύση ελέγχεται από ένα αντανακλαστικό τόξο με τη μεσολάβηση του ιερού πλέγματος του νωτιαίου μυελού. Το αντανακλαστικό αποτελείται από μια κεντρομόλο και μια φυγόκεντρη οδό. Η κεντρομόλος οδός αποτελείται από νευρικές ίνες που συνδέονται μέσω των γεννητικών νεύρων με το ιερό πλέγμα του νωτιαίου μυελού. Οι ίνες αυτές διατρέχουν την ιππουρίδα και καταλήγουν στο Ι2-Ι4 νευροτόμιο. Οι μετά-γαγγλιακές παρασυμπαθητικές ίνες εκκρίνουν νιτρικά οξείδια που προκαλούν τη χαλάρωση των μυών στο σηραγγώδες σώμα και αυξάνουν τη ροή του αίματος στις αρτηρίες του πέους. Συνεπώς, η αύξηση της αγγειακής πίεση στο πέος έχει ως αποτέλεσμα τη στύση. Το αντανακλαστικό αυτό ελέγχεται από φλοιώδη και υπό-φλοιώδη κέντρα του εγκεφάλου. Επίσης, η στυτική λειτουργία επηρεάζεται και από ορμονικούς παράγοντες, όπως η τεστοστερόνη.
Η εκσπερμάτωση αποτελεί την κορύφωση της σεξουαλικής πράξης στους άνδρες, και ελέγχεται κυρίως από το συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Ομοίως με τη νεύρωση της κύστης, οι συμπαθητικές ίνες ξεκινούν από την θωρακικό-οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλική στήλης και διατρέχουν μέσω των σπλαχνικών νεύρων στο πλέγμα του υπογαστρίου. Αφού γίνουν οι συνάψεις στα κάτω μεσεντέρια γάγγλια, οι μετά-γαγγλιακές ίνες, ταξιδεύουν μέσω των υπογαστρικών νεύρων και συνδέουν τα αγγεία, τους σπερματικούς πόρους και τους εκσπερματικούς αγωγούς με τον προστάτη.
Η Σεξουαλική Λειτουργία των Γυναικών
Η φυσιολογία της σεξουαλικής λειτουργίας στις γυναίκες δεν έχει μελετηθεί όσο αυτή των ανδρων. Ωστόσο, η σεξουαλική ικανοποίηση στις γυναίκες εξαρτάται από τη σύνθετη αλληλεπίδραση του νευρικού συστήματος και των ενδοκρινών αδένων. Η σεξουαλική διέγερση είναι αποτέλεσμα σωματικών και ψυχογενών παραγόντων. Η διέγερση επιτυγχάνεται με τη λίπανση του κόλπου και τη διαστολή της μήτρας. Η διέγερση της γεννητικής περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της κλειτορίδας και της μικρής και μεγάλης πυέλου, στέλνει κεντρομόλες νευρικές ώσεις μέσω των γεννητικών νεύρων στο Ι2-Ι4 νευροτόμιο του νωτιαίου μυελού. Εκεί οι νευρικές ίνες αλληλεπιδρούν με φυγόκεντρες ίνες του παρασυμπαθητικού που προβάλλουν μέσω του πυελικού νεύρου. Η διαστολή των αρτηριών στους μυς του περινέου έχει ως αποτέλεσμα τη διαστολή της μήτρας. Επιπλέον, οι παρασυμπαθητικές ίνες οδηγούν τους αδένες Bartolin στην έκκριση βλέννας, ενισχύοντας έτσι την κολπική λίπανση.
Ο γυναικείος οργασμός επιτυγχάνεται με τη ρυθμική διαστολή των πυελικών τοιχωμάτων. Επίσης, ο οργασμός οδηγεί στη διαστολή του τραχήλου της μήτρας, βοηθώντας έτσι στη μεταφορά του σπέρματος και τη γονιμοποίηση.
Σεξουαλικό Ιστορικό
Ένα απλό ιστορικό της σεξουαλικής δραστηριότητας αποτελεί το πρωταρχικό εργαλείο της κλινικής αξιολόγησης. Τα βασικά στοιχεία του ιστορικού αυτού είναι η σωματική ικανότητα, οι προηγούμενες σεξουαλικές δραστηριότητες κι η τρέχουσα λειτουργία. Επιπλέον, ο γιατρός θα πρέπει να εκτιμήσει τη διαθεσιμότητα και ικανοποίηση του συντρόφου, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, τη συμπεριφορά και την πιθανή σεξουαλική κακοποίηση στο παρελθόν. Οι άμεσες ερωτήσεις διευκολύνουν την επικοινωνία. Θέματα ιδιαίτερα ευαίσθητα καλό είναι να συζητηθούν αργότερα, όταν θα έχει δημιουργηθεί θεραπευτική σχέση.
Ψυχολογική Εκτίμηση
Η προσαρμογή σε μια κάκωση νωτιαίου μυελού είναι μια πολύ χρονοβόρα διαδικασία. Η επιτυχής σεξουαλική ρύθμιση επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι η ηλικία που συνέβη η κάκωση, η ποιότητα του υποστηρικτικού περιβάλλοντος, η φυσική κατάσταση, το φύλο κι η σοβαρότητα της βλάβης. Το άτομο με ΚΝΜ χρειάζεται ένα χρονικό διάστημα να «πενθήσει», κι έπειτα είναι επιτακτικό οι υπάρχουσες δυνατότητες να ανατροφοδοτηθούν και να παγιωθούν. Για να επιτευχθεί με επιτυχία η ρύθμιση της σεξουαλικής λειτουργίας, θα πρέπει το άτομο με ΚΝΜ να μάθει νέους τρόπους ικανοποίησης, που ενδεχομένως να έρχονται σε αντιδιαστολή με τη σεξουαλική λειτουργία του στο παρελθόν.
Έπειτα από ένα σοβαρό τραυματισμό, συνήθως τα άτομα περνούν μια περίοδο μειωμένης σεξουαλικής διέγερσης. Αν και η σεξουαλική επιθυμία δεν επηρεάζεται από την ΚΝΜ, εντούτοις, η κατάθλιψη, το μέγεθος της βλάβης και τα φάρμακα, μειώνουν τη λίμπιντο. Αρχικά, μετά την κάκωση, κάποια άτομα αρνούνται τη σημασία των σεξουαλικών ζητημάτων. Άλλοι δηλώνουν απρόθυμοι να συζητήσουν γι’ αυτά για κοινωνικούς ή προσωπικούς λόγους. Άλλοι περνούν μια περίοδο σεξουαλικής «εξωτερίκευσης» (π.χ. χρησιμοποιούν λεξιλόγιο με σεξουαλικά υπονοούμενα, τηρούν προκλητική στάση απέναντι στα άτομα που έρχονται σε επαφή στις μονάδες αποκατάστασης κτλ.).
Κατά τη διάρκεια της πρώιμης φάσης αποκατάστασης, μια συζήτηση με θέμα τη σεξουαλικότητα κρίνεται απαραίτητη. Εδώ μπορούν να απαντηθούν ερωτήματα σχετικά με τις σχέσεις, το φλερτ, την ελκυστικότητα, την εμφάνιση, την πατρότητα/μητρότητα. Άλλα σημαντικά θέματα είναι η στύση, η λίπανση, ο οργασμός, η αισθητικότητα, η εκσπερμάτωση, η γονιμότητα. Κάποιοι ασθενείς ίσως έχουν ερωτήματα σχετικά με τη λειτουργία της κύστης και των εντέρων. Ακόμα και στην περίπτωση που τα άτομα δεν αρχίζουν μια συζήτηση σχετικά με αυτά τα θέματα είναι σημαντικό η ομάδα αποκατάστασης να παρέχει βασικές πληροφορίες.
Ανδρική και Γυναικεία Διέγερση
Οι άνδρες κι οι γυναίκες με ΚΝΜ συνήθως παρουσιάζουν απώλεια αισθητικότητας στις κλασικές ερωτογενείς περιοχές, δηλαδή στα γεννητικά όργανα. Η διέγερση σε αυτές τις περιοχές μπορεί να προκαλέσει τη στυτική λειτουργία ή τη λίπανση του κόλπου, όχι όμως απαραίτητα και την ηδονή. Ωστόσο, κάποιες άλλες περιοχές που δεν είναι απαραίτητα ερωτογενείς, όπως τα αυτιά, ο λαιμός, τα βλέφαρα, μπορούν να προκαλέσουν σεξουαλική διέγερση. Κάποια άτομα δηλώνουν ότι η περιοχή του δέρματος γύρω από το σημείο του τραυματισμού έχει μεγάλη ευαισθησία στην αφή και τους ερεθίζει σεξουαλικά.
Η Ανδρική Σεξουαλική Λειτουργία: Η Στύση, Η Εκσπερμάτωση, Ο Οργασμός
Οι άντρες με ΚΝΜ μπορούν να έχουν αντανακλαστικές ή ψυχογενείς στύσεις. Οι αντανακλαστικές στύσεις προκαλούνται με το άγγιγμα της γεννητικής περιοχής. Οι ψυχογενείς στύσεις είναι αποτέλεσμα της ερωτικής διέγερσης στον εγκεφαλικό φλοιό μέσω του αντανακλαστικού τόξου στο ιερό πλέγμα. Γενικά, οι στύσεις είναι πιο συνηθισμένες στις ατελείς βλάβες (τόσο των άνω όσο και των κάτω κινητικών νευρώνων) από ό,τι στις ολικές διατομές του νωτιαίου μυελού. Πολλές φορές, άτομα με ΚΝΜ μπορούν να διατηρήσουν τη στύση τους με συνεχή διέγερση του πέους, όμως η ποιότητα της στύσης δεν είναι αποτελεσματική για τη σεξουαλική πράξη. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η στύση υποβοηθάται με συσκευές, φάρμακα, ή εμφυτεύματα για πιο αποτελεσματική σεξουαλική διέγερση.
Στα άτομα με ΚΝΜ η ικανότητα εκσπερμάτωσης είναι σπανιότερη από την ικανότητα διατήρησης της στύσης. Το ποσοστό των ανδρών που εκσπερματώνουν ποικίλει, και εξαρτάται από τη φύση και το σημείο της νευρολογικής βλάβης. Στην ολική βλάβη του άνω κινητικού νευρώνα, το ποσοστό των ατόμων με ικανότητα εκσπερμάτωσης υπολογίζεται στο 2%. Στις ατελείς βλάβες του άνω κινητικού νευρώνα, το ποσοστό αυξάνεται στο 32 %. Πολλοί άνδρες που μπορούν να εκσπερματώσουν το σπέρμα τους παλινδρομεί στην κύστη, ενώ μερικοί μπορούν να εκσπερματώσουν κανονικά.
Η βίωση οργασμού διαφέρει επίσης στα άτομα με ΚΝΜ. Μερικοί τον περιγράφουν ως ένα συναισθηματικό γεγονός. Άλλοι δηλώνουν ότι νιώθουν μια μυϊκή χαλάρωση στην περιοχή της λεκάνης ή στις περιοχές με αισθητικότητα. Τέλος, κάποιοι αναφέρουν ότι δεν βιώνουν οργασμό μετά την κάκωση.
Φαρμακευτική Αγωγή της Σεξουαλικής Δυσλειτουργίας στους Άνδρες
Το Viagra (Sildenafil), εγκρίθηκε από τον Π.Ο.Υ. το 1998, και μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας στους άνδρες με ΚΝΜ. Το Viagra ανήκει σε μια κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης τύπου 5, και δρα βοηθώντας τη χαλάρωση των αγγείων του πέους, επιτρέποντας τη ροή αίματος μέσα στο πέος κατά τη σεξουαλική διέγερση. Απορροφάται γρήγορα μετά την κατάποση και πρέπει να λαμβάνεται 1 ώρα πριν τη σεξουαλική πράξη. Είναι πιο αποτελεσματικό στα άτομα που έχουν αντανακλαστικές στύσεις. Βοηθά στην αύξηση της σκληρότητας του πέους και στη διατήρηση της στύσης για τη διείσδυση. Το Viagra αντενδείκνυται σε άτομα που παίρνουν φάρμακα που περιέχουν νιτρικά άλατα λόγω κινδύνου μεγάλης πτώσης της πίεσης. Πολλά άτομα με ΚΝΜ πάσχουν από υπόταση, και γι’ αυτό η χορήγηση του φαρμάκου θα πρέπει να γίνει με προσοχή. Επίσης, δεν ενδείκνυται και στις περιπτώσεις ατόμων με καρδιολογικά προβλήματα. Πιθανές παρενέργειες του φάρμακου που έχουν περιγραφεί είναι η έξαψη, ο πονοκέφαλος, η δυσπεψία και οι διαταραχές της όρασης.
Θεραπεία με Ενδό-αγγειακές Ενέσεις
Η ενδό-αγγειακή έγχυση ουσιών όπως η παπαβερίνη, η αλπροσταδίλη και η φαινοτολαμίνη, αποτελούν αποδεκτές λύσεις για την αποκατάσταση της στυτικής λειτουργίας. Αρχικά χρειάζεται η παραπομπή σε ουρολόγο. Σε πρώτη φάση χορηγούνται μικρές δόσεις των φαρμάκων, και στη συνέχεια οι δόσεις αυξάνονται μέχρις ότου έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Πολλές φορές χορηγείται και συνδυασμός των φαρμάκων αυτών. Οι στύσεις δεν θα πρέπει να διαρκούν πάνω από 4 ώρες. Πολλοί τετραπληγικοί που δεν έχουν καλή λειτουργικότητα στα χέρια χρειάζονται τη συνεργασία του συντρόφου για την εφαρμογή της θεραπείας. Για τη διευκόλυνση της αγωγής πωλούνται στο εμπόριο και αυτό-ενέσιμα σκευάσματα. Πιθανή παρενέργεια είναι ο πριαπισμός και γι’ αυτό το λόγο οι ασθενείς θα πρέπει να είναι καλά εκπαιδευμένοι και ενημερωμένοι. Σε κάποια άτομα με ατελή βλάβη συχνά υπάρχει πόνος κατά την εφαρμογή της ένεσης. Η ίνωση του πέους είναι τέλος μια άλλη παρενέργεια της θεραπείας με ενδό-αγγειακή έγχυση.
Θεραπεία μέσω της Ουρήθρας
Πρόσφατα έχει εγκριθεί μια μέθοδος έγχυσης φαρμάκων στην ουρήθρα. Συνήθως χρησιμοποιείται η αλπροσταδίλη. Γενικά όμως αυτή η μέθοδος δεν είναι τόσο αποτελεσματική όσο η ενδό-αγγειακή έγχυση. Πολλά άτομα δεν είναι ικανοποιημένα από τη σκληρότητα της στύσης που επιτυγχάνεται.
Εφαρμογή Αντλίας στο Πέος
Η αντλία δημιουργεί κενό αέρος γύρω από το πέος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το αίμα να εισρέει στο σηραγγώδες σώμα. Ένας δακτύλιος γλιστράει στη βάση της αντλίας και σφίγγει την άκρη του πέους, διατηρώντας το σε στύση. Η εκσπερμάτωση (όπου υπάρχει) μπορεί να καθυστερήσει λόγω της συστολής της ουρήθρας. Ωστόσο, νέα μοντέλα διατίθενται στο εμπόριο με καλύτερης ποιότητας δακτυλίους που δεν επηρεάζουν την εκσπερμάτωση.
Οι συσκευές αυτές είναι οικονομικές, αποτελεσματικές και δεν πιάνουν χώρο. Όμως, προϋποθέτουν την καλή λειτουργία των χεριών. Για άτομα με τετραπληγία θα πρέπει η/ο σύντροφος να βοηθήσει στην εφαρμογή της αντλίας. Επίσης, είναι απαραίτητη η μεταφορά του ατόμου σε μια θέση που να βολεύει την εφαρμογή της αντλίας στο πέος. Τα άτομα με ατελή βλάβη πιθανόν να νιώσουν πόνο, κρύο ή δυσφορία στη γεννητική περιοχή. Οι δακτύλιοι σύσφιξης δεν θα πρέπει να παραμένουν στο πέος πάνω από 30 λεπτά. Η εφαρμογή τους για περισσότερο χρόνο ενδεχομένως να προκαλέσει δερματοπάθειες. Η αντλία προτιμάται κυρίως από άτομα με μόνιμη ερωτική σχέση. Κάποιοι τη χρησιμοποιούν για τη διατήρηση της στύσης παράλληλα με φαρμακευτική αγωγή. Τέτοιου είδους συσκευές χρησιμοποιούνται πιο συχνά σε λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, όπου οι θεραπείες με φάρμακα είναι ασύμφορες οικονομικά ή δεν διατίθενται.
Στυτικά Εμφυτεύματα
Όταν καμία από τις θεραπευτικές αγωγές δεν είναι αποτελεσματική, τότε καταλήγουμε στη λύση των εμφυτευμάτων, κυρίως αν λόγω του τραυματισμού υπάρχουν διαταραχές στο αγγειακό σύστημα του πέους. Τα εμφυτεύματα δεν αποτελούν λύση σε πρόσφατους τραυματισμούς (μικρότερους του ενός έτους), λόγω των συναισθηματικών διαταραχών και προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα άτομα με ΚΝΜ. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία εμφυτευμάτων, από απλά ελαστικά έως πιο σύνθετα υδραυλικά πρόσθετα ανάλογα με την προτίμηση και την οικονομική κατάσταση του ατόμου.
Ανδρική Γονιμότητα
Η δυνατότητα των ανδρών με ΚΝΜ να αποκτήσουν παιδιά εξαρτάται από την ικανότητα και τη συχνότητα της εκσπερμάτωσης. Το ποσοστό κυμαίνεται μεταξύ 10 και 35 % . Γενικά, τα άτομα με ατελή βλάβη (τόσο του άνω όσο και του κάτω κινητικού νευρώνα), είναι πιθανότερο να μπορούν να τεκνοποιήσουν από ό,τι τα άτομα με πλήρη κάκωση. Καταστάσεις που επηρεάζουν τη γονιμότητα είναι η παλινδρόμηση του σπέρματος στην κύστη, οι συχνές λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, και η αύξηση της θερμοκρασίας στους όρχεις. Η νεώτερη μέθοδος λήψης δειγμάτων σπέρματος είναι η ηλεκτρο-εκσπερμάτωση. Η τεχνική αυτή μπορεί να προκαλέσει δυσρυφλέξια (dysreflexia).
Γυναικεία Σεξουαλική Λειτουργία: Σεξουαλική Διέγερση και Λίπανση του Κόλπου
Οι περισσότερες γυναίκες με ΚΝΜ μπορούν να πετύχουν σε κάποιο βαθμό κολπική λίπανση. Αυτή η λίπανση επηρεάζεται από ψυχογενείς ή αντανακλαστικούς παράγοντες. Τα άτομα με ατελή κάκωση επιτυγχάνουν ευκολότερα τη λίπανση του κόλπου. Αν όχι, συστήνεται συνήθως κάποιο υδροδιαλυτό λιπαντικό. Η χρήση του Viagra πιθανόν να αυξάνει τη ροή του αίματος στο περίνεο και στην αύξηση της κολπικής λίπανσης, βελτιώνοντας τη σεξουαλική διέγερση, παρόλα αυτά δεν υπάρχουν σαφείς μελέτες στο γυναικείο πληθυσμό που να αποδεικνύουν κάτι τέτοιο.
Γυναικεία Γονιμότητα
Συνήθως αμέσως μετά την κάκωση οι γυναίκες σε ποσοστό 44%- 58% παρουσιάζουν προσωρινή αμηνόρροια. Η εμμηνόρροια αποκαθίσταται περίπου 6 μήνες μετά τον τραυματισμό. Τόσο το επίπεδο όσο κι σοβαρότητα της βλάβης του νωτιαίου μυελού δεν φαίνεται να σχετίζεται με τις διακοπές του κύκλου της περιόδου. Σε πολύ μικρό ποσοστό υπάρχουν αλλαγές στη διάρκεια του κύκλου, στην ποσότητα της ροής και τη μείωση του πόνου της περιόδου. Οι περισσότερες γυναίκες με ΚΝΜ είναι γόνιμες.
Έλεγχος των Γεννήσεων
Το θέμα του ελέγχου των γεννήσεων στις γυναίκες με ΚΝΜ μπορεί κάποιες φορές να αποτελεί πρόβλημα. Τα προφυλακτικά ως μέσο αντισύλληψης μειώνoυν πολύ τον κίνδυνο μετάδοσης σεξουαλικών νοσημάτων. Το διάφραγμα αποτελεί μια ακόμα αποδεκτή μέθοδο αντισύλληψης, αν βέβαια υπάρχει ικανότητα χρησιμοποίησης των άνω άκρων ή βοήθεια από τον σύντροφο. Το χάπι έχει βρεθεί ότι σχετίζεται με κάποια περιστατικά θρόμβωσης ή εμβολών στις γυναίκες με ΚΝΜ, οπότε και θα πρέπει να χορηγείται προσεκτικά και με συνταγή γιατρού. Χάπια που περιέχουν προγεστερόνη είναι ασφαλέστερα από άλλα που περιέχουν συνδυασμό οιστρογόνων και προγεστερόνης. Οι χρόνιες λοιμώξεις του ουροποιητικού συχνά μπορεί να προκαλέσουν επιπλέον προβλήματα και σε συνδυασμό με το χάπι πιθανόν και δυσρυφλέξια (dysreflexia). Επίσης, λόγω μειωμένης αισθητικότητας, είναι πιθανό οι γυναίκες με ΚΝΜ να μην αντιληφθούν την μετατόπιση του διαφράγματος από τον τράχηλο της μήτρας.
Εγκυμοσύνη
Η εγκυμοσύνη των γυναικών με ΚΝΜ συχνά παρουσιάζει προβλήματα που έχουν σχέση με τις λοιμώξεις του ουροποιητικού, οιδήματα στα άκρα, δυσκοιλιότητα, δυσρυφλέξια, θρομβώσεις ή εμβολές, και πρόωρη κύηση. Δεδομένου ότι η νεύρωση της μήτρας ξεκινά από το θ10-θ12 νευροτόμιο, πιθανόν οι γυναίκες με βλάβη πάνω από το επίπεδο αυτό να μην αισθάνονται τις συστολές της μήτρας ή τις κινήσεις του εμβρύου. Είναι επίσης αρκετά δύσκολο να διαχωριστεί η εμφάνιση της δυσρυφλέξιας από την προ-εκλαμψία στις περιπτώσεις των γυναικών με ΚΝΜ. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου και τρίτου τριμήνου κύησης, οι έγκυες ίσως έχουν δυσκολίες σε κάποιες δραστηριότητες ή στις μεταφορές, και πιθανόν να χρειαστεί η φροντίδα ενός βοηθού ή η αλλαγή του αναπηρικού αμαξιδίου. Θα πρέπει να δοθεί προσοχή και στην επιλογή του κατάλληλου μαιευτήρα και του αναισθησιολόγου, ώστε να διαθέτουν και οι δύο εμπειρία στις ΚΝΜ, προσβάσιμο γραφείο και την απαιτούμενη υποστηρικτική στάση.
Ακράτεια
Η ακράτεια ούρων και κοπράνων είναι ένα επιπλέον πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με ΚΝΜ. Απώλειες επομένως της κύστης ή του εντέρου μπορούν συμβούν οποτεδήποτε στη διάρκεια της σεξουαλική πράξης ή σε μια κοινωνική εκδήλωση. Η ντροπή, η ταπείνωση κι η ανησυχία που μπορεί να προκαλέσει στο άτομο ένα τέτοιο γεγονός πολλές φορές το οδηγεί στην κοινωνική απομόνωση ή στο τέλος μιας σχέσης.
Για να αποφευχθεί κάτι τέτοιο και να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες ατυχημάτων, είναι επιτακτική ανάγκη να γίνεται εκκένωση της κύστης πριν την πράξη. Σε περίπτωση που υπάρχει κάποιος καθετήρας, θα πρέπει να κολλάται στο πλάι του πέους κι η πράξη να γίνεται με προφυλακτικό. Στις γυναίκες σε ανάλογη περίπτωση κολλάμε τον καθετήρα στην κοιλιακή περιοχή. Παρά την καλή διαχείριση όμως τέτοιων καταστάσεων, η πιθανότητα απωλειών από το ορθό ή την κύστη πάντα υπάρχει. Επίσης, συχνά έχουμε και απώλειες αερίων από το έντερο, ή τον κόλπο, γι’ αυτό οι διεισδύσεις θα πρέπει να γίνονται χωρίς μεγάλη πίεση, στη σωστή στάση. Η καλή διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο. Τα υγρά θα πρέπει να μετριάζονται πριν τη σεξουαλική πράξη. Τέλος, καλό είναι να υπάρχουν και πρόχειρες πετσέτες σε περίπτωση κάποιου ατυχήματος.
Συμπέρασμα
Η σεξουαλική δραστηριότητα μετά την ΚΝΜ ακολουθεί μια διαδικασία που επηρεάζεται από σωματικούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Η διάθεση νέων φάρμακων, συσκευών και τεχνικών τα τελευταία χρόνια έχει αυξήσει την πιθανότητα της βίωσης μιας ικανοποιητικής σεξουαλικής ζωής μετά την ΚΝΜ. Για τον σκοπό αυτό είναι πολύ σημαντικό για την ομάδα αποκατάστασης να προσφέρει τις απαραίτητες πληροφορίες και συμβουλές στα άτομα με ΚΝΜ, τόσο κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης της κάκωσης όσο κι αργότερα.
Του Stanley Ducharme, Ph.D.
Απόδοση στα ελληνικά:
Πάνος Ζουρνατζίδης, Εργοθεραπευτής,
allejestem@hotmail.com