Με περισσότερα από δέκα χρόνια καθυστέρηση δημιουργήθηκαν τα δύο πρώτα συστήματα φωνητικής υπαγόρευσης στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Πρόκειται για εφαρμογές που ο χρήστης μπορεί να μιλά στο μικρόφωνο και αυτά να γράφονται ως κείμενο σε μια εφαρμογή επεξεργασίας κειμένου ή σε ένα e-mail.
Τέτοια προγράμματα υπάρχουν πάρα πολλά σε όλες τις άλλες γλώσσες εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια. Όμως μόνο προσφάτως έχουν δημιουργηθεί και στην ελληνική γλώσσα. Οι χρήσεις που μπορούν να έχουν από ανθρώπους με αναπηρίες είναι προφανείς: Διευκολύνουν την πληκτρολόγηση. Δεν χρειάζεται κάποιος να πληκτρολογεί, ιδιαιτέρως όταν πρόκειται για μεγάλα κείμενα, απλώς χρειάζεται να τα εκφωνήσει και αυτό που εκφωνεί γράφεται ως κείμενο σε κάποια εφαρμογή επεξεργασίας κειμένου στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Το εγχείρημα ήταν σίγουρα δύσκολο. Η ελληνική γλώσσα είναι μια δύσκολη γλώσσα με υπερβολικά πολύ γραμματική και πολλούς κανόνες συντακτικού. Είναι πολύ δύσκολο οι προγραμματιστές να μπορέσουν να δημιουργήσουν μια τέτοια εφαρμογή που να δουλεύει στην ελληνική γλώσσα χωρίς να κάνει πολλά ορθογραφικά λάθη ιδιαιτέρως όταν πρόκειται για ομόηχες λέξεις.
Και όμως βρέθηκαν δύο εταιρείες που ανέπτυξαν αντίστοιχο λογισμικό. Η πρώτη εφαρμογή ονομάζεται ηλεκτρονικός λογογράφος που είναι μάλλον μια γνήσια ελληνική εφαρμογή που μάλλον δεν στηρίχθηκε σε κάποια τεχνολογική πλατφόρμα κάποιας άλλης μεγάλης εταιρίας που δραστηριοποιείται στον τομέα των τεχνολογιών φωνής. Βγήκε στην ελληνική αγορά στις αρχές του 2004. Η δεύτερη εφαρμογή στηρίζεται για στην τεχνολογία της Philips και ονομάζεται Talk&Write.
Πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικά συστήματα με τελείως διαφορετικό τρόπο λειτουργίας και απόδοσης.
Ο ηλεκτρονικός λογογράφος από την αρχή παρουσίασε αρκετά προβλήματα: Το πιο σημαντικό πρόβλημα ήταν η δυσκολία να αναγνωρίσει τον συνεχή λόγο. Επιπλέον, αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα δυσλειτουργίας και τακτικά διακόπτεται η λειτουργία του. Είναι, μάλιστα, πολύ συνηθισμένα τα σφάλματα που βγαίνουν στην λειτουργία του ηλεκτρονικού λογογράφου. Επιπλέον στο ενσωματωμένο του λεξικό υπάρχουν πολλά ορθογραφικά λάθη, κάτι που δυσκολεύει αφάνταστα τους τετραπληγικούς χρήστες.
Το Talk&Write είναι ασύγκριτα πολύ καλύτερο. Περιλαμβάνει ενσωματωμένο λεξικό στο οποίο μπορούν να προστεθούν η να διαγραφούν λέξεις. Επιπλέον έχει πολύ καλύτερο σύστημα ρύθμισης του μικροφώνου, αλλά και ένα υποτυπώδες μεν, χρήσιμο δε, σύστημα εκπαίδευσης της εφαρμογής. Εφόσον το μικρόφωνο ρυθμιστεί καλά τότε γίνονται συγκριτικά λίγα λάθη στην εκφώνηση. Το λεξικό αυτής της εφαρμογής είναι πολύ πιο φτωχό από το λεξικό του ηλεκτρονικού λογογράφου. Είναι ωστόσο δυνατόν να προστεθούν από τον ίδιο τον χρήστη οι λέξεις που χρειάζονται.
Και οι δύο εφαρμογές έχουν αρκετά τρωτά σημεία. Το πιο βασικό είναι το μικρόφωνο. Και οι δύο συνοδεύονται από ενσύρματα μικρόφωνα κεφαλής. Είναι αυτονόητο πως όταν πρόκειται για τετραπληγικούς χρήστες τότε τα καλώδια μπερδεύονται συνεχώς στο αναπηρικό κάθισμα. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν μπορέσαμε να βρούμε αξιόπιστο ασύρματο μικρόφωνο κεφαλής που να είναι κατάλληλο για την φωνητική υπαγόρευση. Κάποια αντίστοιχα μικρόφωνα που βρέθηκαν στο εξωτερικό είναι αξιοπρόσεκτο ακριβά και, η αγορά τους, υπερβαίνει τα 200 $. Τα μικρόφωνα ωστόσο είναι πολύ σημαντικά για τον περιορισμό του περιβαλλοντικού θορύβου. Όσο καλύτερο είναι το μικρόφωνο τόσο λιγότερος θόρυβος θα περνά.
Ίσως για μας τους Έλληνες η πιο βολική λύση να είναι τα επιτραπέζια μικρόφωνα. Ένα πολύ καλό μικρόφωνο με καλή συμπεριφορά και στις δύο εφαρμογές φωνητικής υπαγόρευσης είναι το Sennheiser m@m 60 που βρίσκεται διαθέσιμο στο ίντερνετ στην διεύθυνση www.sennheiser.com που εμείς εδώ στο ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ το χρησιμοποιούμε ένα χρόνο περίπου. Πραγματικά είναι πολύ καλό. Το κυριότερο είναι πολύ φθηνό.
Ένα πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουν πολλοί χρήστες είναι ο θόρυβος του περιβάλλοντος. Επειδή ο θόρυβος του περιβάλλοντος γίνεται ήχος και αναπόφευκτα η εφαρμογή της φωνητικής αναγνώρισης προσπαθεί να τον μετατρέψει σε λέξεις γι’ αυτό μπερδεύονται τα συστήματα φωνητικής υπαγόρευσης. Εάν ωστόσο γίνει μια πολύ καλή ρύθμιση του ηλεκτρονικού υπολογιστή και βεβαίως γίνει μια πολύ καλή επιλογή μικροφώνου τότε οι επιδράσεις του θορύβου του περιβάλλοντος ελαχιστοποιούνται. Πριν γίνει μια αποτελεσματική χρήση της εφαρμογής της φωνητικής υπαγόρευσης είναι πολύ σημαντικό να ρυθμιστεί πάρα πολύ καλά τόσο η κάρτα ήχου αλλά κυρίως το μικρόφωνο. Τα κοινά μικρόφωνα που πωλούνται στο εμπόριο είναι απολύτως ακατάλληλα. Τα κατάλληλα μικρόφωνα αναφέρουν στις οδηγίες χρήσης πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν και από εφαρμογές φωνητικής υπαγόρευσης. Τέτοια καλά μικρόφωνα πωλούνται σε καταστήματα που πωλούν συστήματα ήχου και multimedia.
Σε ό,τι αφορά τη συμβατότητα των εφαρμογών φωνητικής υπαγόρευσης και τα δύο είναι συμβατά στους συνηθισμένους επεξεργαστές κειμένου, αλλά μόνον όταν πρόκειται για κείμενα και αρχεία που δεν έχουν υποστεί υπερβολική μορφοποίηση.
Ελπίζουμε πως ο ανταγωνισμός μεταξύ των εταιριών θα αποτελέσει κίνητρο για την ανάπτυξη αυτών των δύο εφαρμογών φωνητικής υπαγόρευσης ακόμη περισσότερο. Χρειάζεται οπωσδήποτε να βελτιωθούν και τα δύο προγράμματα σε ό,τι αφορά την αναγνώριση του συνεχούς λόγου αλλά και την εφαρμογή των κανόνων της γραμματικής και του συντακτικού της ελληνικής γλώσσας. Επιπλέον πρέπει να βελτιωθούν τα συστήματα εκπαίδευσης των εφαρμογών επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι με σοβαρές αναπηρίες αναπνέουν μόνο με αναπνευστικό διάφραγμα και γι’ αυτό πολλές φορές η φωνή τους εκφωνείται αλλοιωμένη.
Χρειάζεται βέβαια να βρεθούν και οι εισαγωγείς ασύρματων μικροφώνων κεφαλής, που να έχουν χαμηλή τιμή πώλησης και να είναι κατάλληλα για να χρησιμοποιηθούν με τις εφαρμογές φωνητικής υπαγόρευσης. Κάτι τέτοιο είναι σημαντικό να γίνει, και μάλλον θα γίνει σύντομα, επειδή οι τεχνολογίες φωνής είναι το επόμενο μέτωπο της τεχνολογίας.