Ίσως οι περισσότεροι θα έχετε πληροφορηθεί για το “SmartEyes” και την προσπάθεια που αναπτύσσεται από το Εργαστήριο Τηλεπικοινωνιών του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών (ΤΗΜΜΥ) για την υποβοήθηση των ατόμων με μερική ή ολική απώλεια όρασης στον προσανατολισμό τους σε ένα αστικό περιβάλλον.
Για αυτούς που δεν το γνωρίζουν, το “SmartEyes” αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα πλοήγησης, ειδικά προσαρμοσμένο στις ανάγκες των ατόμων με μερική ή ολική απώλεια όρασης, το οποίο αξιοποιώντας τις δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας, επιτρέπει τον προσανατολισμό τους σε ένα αστικό περιβάλλον με ακρίβεια και ασφάλεια. Το “SmartEyes” αποτελείται από ένα φορητό υπολογιστή χειρός με δυνατότητα σύνδεσης Bluetooth και ακουστικά, από ένα δέκτη GPS καθώς και ένα προηγμένο σύστημα φωνητικής επικοινωνίας με το χρήστη. Εφοδιασμένο με έναν εμπλουτισμένο ψηφιακό χάρτη, το σύστημα συλλέγει στοιχεία μέσω GPS, τα επεξεργάζεται και παρέχει στο χρήστη όλες τις απαραίτητες πληροφορίες προσανατολισμού μέσω ηχητικών μηνυμάτων. Επιπλέον, έκτακτα ηχητικά μηνύματα προειδοποιούν το χρήστη για την προσέγγισή του σε προεπιλεγμένα από τον ίδιο σημεία, όπως στάσεις λεωφορείων, φωτεινούς σηματοδότες, χαρακτηριστικά κτίρια κλπ. Η δρομολόγηση του χρήστη περιλαμβάνει και μέσα μαζικής μεταφοράς (λεωφορεία, μετρό, τραμ, τρόλεϊ, κλπ), καθοδηγώντας τον στην κατάλληλα κοντινότερη στάση, ενημερώνοντάς τον ταυτόχρονα σε ποια στάση θα πρέπει να κατέβει και πως θα συνεχίσει μέχρι να φτάσει στον προορισμό του. Επιπλέον, λαμβάνει υπόψη της ανάγκες του σε σχέση με την ασφάλεια και την ταχύτητα με την οποία θέλει να κινηθεί στην πόλη. Σημεία ενδιαφέροντος (π.χ., δημόσιες υπηρεσίες, χώροι αναψυχής, μουσεία, cafe, εστιατόρια κλπ) είναι στη διάθεση του χρήστη ανά πάσα στιγμή της πορείας του στο δρόμο.
Η πιλοτική εφαρμογή του “SmartEyes” σε 100 χρήστες στην Αθήνα και 50 στη Θεσσαλονίκη μέσα στο 2006 θα αποτελέσει την έναρξη μιας νέας εποχής στην προσπάθεια για την πλήρη ενσωμάτωση των τυφλών στην κοινωνική ζωή. Περισσότερες πληροφορίες για την πορεία της εφαρμογής μπορούν να βρεθούν στο δικτυακό τόπο www.smarteyes.gr
Το “SmartEyes” δεν είναι αυτοφυές προϊόν. Είναι το αποτέλεσμα μιας ομαδικής δουλειάς ενός δημιουργικού πυρήνα που απαρτίζεται από τους Σταύρο Πανά (Καθηγητή ΤΗΜΜΥ), Λεόντιο Χατζηλεοντιάδη (Επίκουρο Καθηγητή ΤΗΜΜΥ), Χρήστο Σαραγιώτη (Διδάκτωρ ΤΗΜΜΥ) και τους μεταπτυχιακούς φοιτητές Κώστα Πανούλα, Στυλιανή Ταπλίδου, Ελίνα Κορκόντζηλα, Νίκο Τριχάκη, Δημήτρη Μπίσια, Ηλία Κίτσα, Ελευθερία Σιάχαλου και Βασιλική Κοσμίδου.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ο τρόπος που η ομάδα προσεγγίζει την έλλειψη της ικανότητας όρασης ενός ανθρώπου. Στη ουσία, αυτός αποτελεί και το συνεκτικό ιστό της ομάδας και κρύβεται πίσω από την ανάπτυξη του “SmartEyes”.
Πιο συγκεκριμένα, όλοι θα συμφωνούσαμε ότι η απουσία όρασης, πάνω από όλα, είναι ένα χαρακτηριστικό. Για την ομάδα “SmartEyes”, είναι μόνο ένα χαρακτηριστικό. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Δεν είναι τίποτα παραπάνω, πιο ειδικό, πιο περίεργο, πιο φοβερό από αυτό που απλά είναι. Όταν κατανοηθεί η φύση της απώλειας όρασης ως ένα φυσιολογικό χαρακτηριστικό όπως όλα τα υπόλοιπα με τα οποία ο καθένας μας καλείται να ζήσει, τότε είναι δυνατός ο προσανατολισμός στις πραγματικές υπηρεσίες που πρέπει να παρέχονται στους τυφλούς.
Εξ’ ορισμού, ένα χαρακτηριστικό, κάθε χαρακτηριστικό, υπονοεί και κάποιο περιορισμό. Έτσι, όλα τα χαρακτηριστικά μας, και αυτά που θεωρούμε ως δυνάμεις αλλά και αυτά που θεωρούμε ως αδυναμίες, μας περιορίζουν. Κατά κάποιο τρόπο, κάθε ένα από αυτά μας ταξινομεί σε ένα καλούπι, περιορίζει σε κάποιο βαθμό το εύρος των δυνατοτήτων μας, την ευελιξία, και πολύ συχνά τις πιθανές ευκαιρίες.
Ένας τέτοιου είδους περιορισμός είναι και η έλλειψη όρασης. Θα άξιζε τον κόπο να αναρωτηθεί ο καθένας από εμάς την ισοδυναμία της με τους προσωπικούς μας περιορισμούς και να αξιολογήσει την κοινωνική συμπεριφορά του σε ανθρώπους που ατυχώς ακόμα και σήμερα περιθωριοποιούνται. Δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις, η στάση της κοινωνίας απέναντι στους τυφλούς υιοθετείται ως στάση ζωής από τους ίδιους. Κατά συνέπεια, συχνά αποδέχονται την άποψη των άλλων για τους περιορισμούς τους και τους επαληθεύουν βιωματικά!
Στα πλαίσια αυτά, η ομάδα “SmartEyes”, προσπάθησε να χρησιμοποιήσει τη σύγχρονη τεχνολογία για την κατασκευή εναλλακτικών τεχνικών προσανατολισμού του τυφλού στην πόλη, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει ένα καθημερινό τους πρόβλημα και να τους βοηθήσει στην κοινωνική τους ενεργοποίηση. Τονίζεται ιδιαίτερα το χαρακτηρισμό «εναλλακτικών» και όχι «υποκατάστατων», γιατί ο τελευταίος όρος υπονοεί μειονεξία και κατωτερότητα, ενώ οι εναλλακτικές τεχνικές που υιοθετούνται από τους τυφλούς δεν θα πρέπει υποχρεωτικά να είναι κατώτερες σε σύγκριση με αυτές που απλά χρησιμοποιούν την οπτική πληροφορία. Σκεφτείτε για παράδειγμα, τη δυνατότητα προσανατολισμού ενός νέου κάτοικου στην πόλη που έχει διαθέσιμη όλη την οπτική πληροφορία αλλά δεν έχει την απαραίτητη γνώση και πληροφόρηση για την κατανομή των οδών, των γραμμών και των στάσεων των λεωφορείων, τη χωροθέτηση βασικών κτιρίων- υπηρεσιών, την εύρεση της βέλτιστης διαδρομής κλπ. Είναι φανερή η χρησιμότητα εναλλακτικού τρόπου προσανατολισμού μέσω παροχής της κατάλληλης πληροφορίας, ακόμα και σε περίπτωση έλλειψης της όρασης.
Δεν απέχει πολύ το παράδειγμα της πτήσης. Σε σύγκριση με τα πουλιά, ο άνθρωπος ξεκινά με μειονέκτημα. Δεν μπορεί να πετάξει. Δεν έχει φτερά. Άρα, μέσα από αυτό το πρίσμα, ο άνθρωπος είναι ανάπηρος. Θέλει όμως να πετάξει βλέποντας τα πουλιά. Προφανώς δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το φυσιολογικό τρόπο των πουλιών. Συνεπώς αναζητά εναλλακτικές τεχνικές. Ως γνωστό, μέσα από τις πτήσεις με αεροπλάνο ο άνθρωπος πετά ψηλότερα, μακρύτερα και πιο γρήγορα από οποιοδήποτε πουλί. Προφανώς, εάν είχε φτερά, ποτέ να μην είχε κατασκευαστεί το αεροπλάνο, και ο απλός τρόπος ανοιγοκλεισίματος των φτερών να ήταν ο καταλληλότερος για να πετά.
Κάπως έτσι γεννήθηκε η ιδέα του “SmartEyes” και αγκαλιάστηκε ένθερμα από όλα τα μέλη της ομάδας, τα οποία πίστεψαν σε αυτήν, έδωσαν και συνεχίζουν να δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους, προσπαθώντας να το εξελίξουν ακόμα περισσότερο, σε ένα πλαίσιο συνεργασίας και δημιουργικότητας.
Ήδη η στήριξη του “SmartEyes” από τρεις μεγάλες εταιρίες της χώρας μας, την Cosmote, τη Microsoft και τη Geomatics, στην ανάπτυξη πιλοτικής εφαρμογής του σε πόλεις της Ελλάδας και στην Ελληνική γλώσσα, αποδεικνύει ότι στην προσπάθεια αυτή υπάρχει περίσσευμα ευαισθησίας και προσφοράς, ανοίγοντας νέους δρόμους καθημερινής χρήσης της τεχνολογίας με στόχο το συνάνθρωπο.
Λεόντιος Χατζηλεοντιάδης