Ουσιαστικά ανενεργός παραμένει ο νόμος περί ίσης μεταχείρισης, ενάμιση χρόνο μετά την ψήφισή του. Αν και στο πεδίο εφαρμογής του υπάγεται δυνητικά ένα μεγάλο μέρος του εγχώριου πληθυσμού, οι καταγγελίες είναι ακόμη ελάχιστες.
Σύμφωνα με την ΟΚΕ, επίκληση του νόμου μπορούν να κάνουν οι 762.000 αλλοδαποί, μόνο όμως για διακρίσεις που οφείλονται στην εθνοτική ή φυλετική ή θρησκευτική τους προέλευση, οι 120.000 μουσουλμάνοι της Θράκης, οι Τσιγγάνοι (Ρομά) που υπολογίζονται από 200.000 έως 350.000, τα περίπου 1.000.000 άτομα με ειδικές ανάγκες, καθώς και το 16,7% του πληθυσμού που είναι άνω των 65 ετών.
Στον Συνήγορο του Πολίτη, όμως, οι καταγγελίες δεν ξεπερνούν αθροιστικά τις 45, ενώ από αυτές αρκετές κρίθηκαν απαράδεκτες.
Παράλληλα, εξαιρούνται από την εφαρμογή του νόμου περιπτώσεις άνισης μεταχείρισης που οφείλονται στην ιθαγένεια ή αφορούν την παροχή υπηρεσιών από δημόσιες υπηρεσίες, οι οποίες διατίθενται συναλλακτικά στο κοινό, όπως οι άδειες οδήγησης ή η παροχή στέγης και επιδομάτων.
Ας δούμε, όμως, αναλυτικά τις πιο τρανταχτές περιπτώσεις που απασχολούν τον Συνήγορο του Πολίτη:
1. Η υπόθεση των ΟΤΑ που αρνούνται τη χορήγηση βεβαιώσεων ΤΑΠ. Πολίτες διαμαρτύρονται επειδή ορισμένοι δήμοι καθυστερούν υπέρμετρα να χορηγήσουν τη βεβαίωση, που είναι απαραίτητη για αγοραπωλησία ακινήτου.
Στην περίπτωση του Δήμου Ανω Λιοσίων το θέμα τακτοποιήθηκε ύστερα από παρέμβαση του Συνηγόρου.
Ομως, οι καταγγελίες και για άλλους δήμους είναι πολλές και αφορούν σχεδόν πάντα περιπτώσεις όπου οι συμβαλλόμενοι αγοραστές των ακινήτων είναι μέλη της κοινότητας των Ρομά, γεγονός που δημιουργεί υπόνοιες διάκρισης. Ηδη ο Συνήγορος με επιστολή του προς τους δήμους αυτούς απαιτεί πλήρεις εξηγήσεις.
2. Στην Αργολίδα, η Διεύθυνση Πολεοδομίας της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης επέβαλε υπέρογκο πρόστιμο για ανέγερση αυθαίρετης πρόχειρης κατοικίας σε Ελληνα Τσιγγάνο πολίτη. Επειδή εκείνος αδυνατούσε να πληρώσει το παράπηγμα που είχε τοποθετηθεί σε οικόπεδο ιδιοκτησίας του, κατεδαφίστηκε.
Πρόθεση, πάντως, του ενδιαφερομένου ήταν να το γκρεμίσει μόνος του μετά την περάτωση της ανέγερσης της μόνιμης κατοικίας του, για την οποία είχε πάρει δάνειο από το πρόγραμμα στεγαστικής αποκατάστασης των Ρομά.
Ο Συνήγορος, που μιλά για υπόνοια διάκρισης, με παρέμβασή του στη Νομαρχία και τον Δήμο Τίρυνθας, επισήμανε ότι λανθασμένα επιβλήθηκε το πρόστιμο και κακώς εξωθήθηκε ο Τσιγγάνος σε άμεση κατεδάφιση.
Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αργολίδας στην απαντητική επιστολή της αποδέχθηκε μερικώς παράβαση του νόμου στην επιβολή προστίμου, χωρίς ωστόσο να δώσει ικανοποιητικές εξηγήσεις στα ζητήματα που τέθηκαν, ιδίως για την εξέταση των ενστάσεων του Τσιγγάνου κατοίκου.
Ο Δήμος Τίρυνθας δεν έχει απαντήσει ικανοποιητικά στον Συνήγορο για την ανάκληση της αρχικής του απόφασης να αποδεχθεί παραχώρηση γης από όμορους ιδιοκτήτες με σκοπό τη διάνοιξη δρόμου στα οικόπεδα προς τα οικόπεδα που αγόρασαν Τσιγγάνοι.
3. Σοβαρό πρόβλημα δημιουργήθηκε και στην περιοχή της Λάρισας με τους Τσιγγάνους, οι οποίοι παραπέμφθηκαν τελικά για αγορά γης σε περιοχή του Δήμου Κοιλάδας, έπειτα από προφορική δέσμευση του δημάρχου, αλλά έχουν μείνει ξεκρέμαστοι καθώς τα συγκεκριμένα αγροτεμάχια χαρακτηρίστηκαν εκ των υστέρων (Σεπτέμβριος του 2005) αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας.
4. Αλβανός υπήκοος διαμαρτυρήθηκε κατά αστυνομικού οργάνου καταγγέλλοντας ότι όταν κατέγραφε κάποιο περιστατικό στα βιβλία συμβάντων, ο αστυνομικός τού απευθύνθηκε με τον χαρακτηρισμό «Αλβανός τσομπάνος».
Ισχυρίζεται ακόμη ότι οι άνδρες του Τμήματος, παρά την έκκλησή του, αρνήθηκαν να τον βοηθήσουν σε περιστατικό σοβαρής συμπλοκής μεταξύ ιδιωτών.
Ο Συνήγορος ερευνά εάν οι παραπάνω πράξεις ή παραλείψεις της διοίκησης υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του νόμου περί ίσης μεταχείρισης, αποτελούν δηλαδή «παροχή υπηρεσιών στο κοινό».
5. Πολίτες που πολιτογραφήθηκαν Ελληνες διαμαρτύρονται επειδή ο ΔΣΑ, σύμφωνα με το άρθρο 3 του κώδικα περί δικηγόρων, δεν τους εγγράφει μέλη πριν περάσει πενταετία από την αίτηση.
Εκτιμάται ότι η διάταξη αυτή δημιουργεί ζήτημα άνισης μεταχείρισης. Το ίδιο και εκείνη που επιβάλλει συγκεκριμένο όριο ηλικίας προκειμένου κάποιος να εγγραφεί μέλος σε δικηγορικούς συλλόγους.
6. Υπό έρευνα βρίσκεται και το θέμα της στρατιωτικής θητείας των ομοφυλόφιλων. Εως τώρα η συνήθης πρακτική είναι να απαλλάσσονται με αναγραφή ψυχογενούς προβλήματος στο έγγραφο απαλλαγής.
Ο Συνήγορος αναζητεί, σε συνεννόηση με το αρμόδιο υπουργείο και τις ομάδες ομοφυλόφιλων, νέα προσέγγιση, που δεν θα οδηγεί όμως αυτόματα στην απαλλαγή.
7. Πολίτης με πρόβλημα δυσλεξίας πέρασε στις εξετάσεις της Σχολής Εμπορικού Ναυτικού, όμως οι υπεύθυνοι δηλώνουν ότι δεν μπορεί να συμμετάσχει στις ετήσιες εξετάσεις επειδή δεν προβλέπεται στον κανονισμό. Πρόκειται για πρόβλημα διάκρισης σε βάρος ευαίσθητων ομάδων, το οποίο ερευνάται.
8. Σε παρόμοια περίπτωση πολίτης με αναπηρία 51% προσλήφθηκε στο Νοσοκομείο «Παπαγεωργίου», αλλά απολύθηκε μετά το τέλος της δοκιμαστικής περιόδου ως ανίκανη και ακατάλληλη να ανταποκριθεί στα καθήκοντά της.
Ο Συνήγορος θεωρεί ότι υπάρχει άνιση μεταχείριση. Το ίδιο και στην περίπτωση πολίτη που ενώ προσλήφθηκε ως άτομο με ειδικές ανάγκες σε δημόσιο οργανισμό, οι προϊστάμενοί του αρνούνται να δεχτούν τα ιατρικά πιστοποιητικά για την απουσία του, περιέκοψαν τις αποδοχές του και επέδειξαν δυσμενή στάση σε αίτημα μετάθεσής του.
9. Γιατρός μουσουλμάνος, πρώην υπήκοος Ιορδανίας κα νυν Ελληνας υπήκοος, διαμαρτυρήθηκε για την άρνηση του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης να τον εγγράψει μέλος του, αν και είχε όλες τις προϋποθέσεις. Μόλις ο Συνήγορος παρενέβη ατύπως, το αίτημά του έγινε δεκτό.
10. Ομάδα μουσουλμάνων στον Νομό Ροδόπης κατήγειλε ότι αστυνομικός τούς επέβαλε πρόστιμα για αμφισβητούμενες παραβάσεις, τους απείλησε και τους εξύβρισε.
Η περίπτωση αυτή, έκρινε ο Συνήγορος, δεν υπάγεται στον νόμο περί ίσης μεταχείρισης, εξέτασε όμως το θέμα από πλευράς νομιμότητας των αστυνομικών πράξεων.
Παρά το γεγονός ότι από την έρευνα δεν προέκυψαν πειθαρχικές ευθύνες, ο Συνήγορος παρακολουθεί το θέμα.
11. Πολίτης από την ΠΓΔΜ, υπότροφος φοιτητής, κατήγγειλε τη διοίκηση του Πανεπιστημίου της Αθήνας για διάκριση σε βάρος του λόγω του γενετήσιου προσανατολισμού του.
Φέρεται ότι σε αναφορά του για παρενόχληση από συμφοιτητές του, η διοίκηση πήρε μέτρα εναντίον του και τον απείλησε με αποβολή ως υπεύθυνο διατάραξης της ομαλής λειτουργίας του τμήματος.
Από την έρευνα του Συνηγόρου προέκυψε ότι η διοίκηση του πανεπιστημίου είχε δίκιο καθώς επρόκειτο για συγκρούσεις φοιτητών με προβληματικές διαπροσωπικές σχέσεις παρά τον γενετήσιο προσανατολισμό του καταγγέλλοντος.
12. Τρεις πολίτες διαμαρτυρήθηκαν ότι υφίστανται δυσμενή μεταχείριση στην υπηρεσία τους λόγω της κομματικής τους ένταξης.
Ο Συνήγορος απέρριψε, όμως, την προσφυγή, εκτιμώντας ότι οι πολιτικές πεποιθήσεις δεν συμπεριλαμβάνονται στη γενική έννοια των προστατευόμενων από τον νόμο πεποιθήσεων.
Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά, σε αυτή την κατηγορία ανήκουν, κατ’ αρχήν, μόνο οι συνειδησιακές επιλογές ιδεολογικού ή κοσμοθεωρητικού περιεχομένου, των οποίων τεκμηριώνεται η εξωτερίκευση με ανάλογη δημόσια δράση και πιθανολογείται η αιτιώδης συνάφειά τους προς τη δυσμενή διάκριση.
Ο συγκεκριμένος νόμος περί ίσης μεταχείρισης δεν μεριμνά γενικά για την αξίωση αξιοκρατίας και διαφάνειας στην υπηρεσιακή κατάσταση, αλλά προστατεύει το φρόνημα μόνο απέναντι στους κινδύνους διάκρισης, καταλήγει ο Συνήγορος, παραπέμποντας τους ενδιαφερομένους στα διοικητικά δικαστήρια.
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΖΕΡΒΑ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 12/08/2006