ΘΕΜΑ: «Στοιχεία σχετικά με τον αριθμό ατόμων με αναπηρία (ΑμεΑ) που υπηρετούν σε δημόσιες υπηρεσίες, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού – Προβλήματα στην άσκηση των καθηκόντων τους – Οδηγίες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων»
Με την εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης – Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Διοίκησης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης αριθμ. πρωτ. ΔΙΑΔΠ/Π.ΑμεΑ/Φ.3/6/7986/13-4-2006 ζητήθηκε από όλα τα Υπουργεία, τα Ν.Π.Δ.Δ. και τους ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού να μας γνωστοποιήσουν τον αριθμό των ατόμων με αναπηρία που υπηρετούν σε αυτές κατά κλάδο και ειδικότητα, το θεσμικό πλαίσιο πρόσληψής τους, τα καθήκοντα που ασκούν και τέλος τα προβλήματα / δυσχέρειες που πιθανόν αντιμετωπίζουν στο χώρο εργασίας τους, όπως για παράδειγμα προσβασιμότητα, συνθήκες εργασίας, ωράριο, ειδικές άδειες κ.ο.κ.

Η ανωτέρω εγκύκλιος εκδόθηκε στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών του ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α./Γ.Γ.Δ.Δ. & Η.Δ. για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των δημοσίων υπηρεσιών μέσω της αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού της Δημόσιας Διοίκησης (δικαιώματα, καθήκοντα, συνθήκες εργασίας, κ.λπ.) και σκοπό είχε την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι υπάλληλοι με αναπηρία στην άσκηση των καθηκόντων τους με στόχο την αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη άσκηση των καθηκόντων τους και την ελαχιστοποίηση, αν όχι εξάλειψη, των παραγόντων εκείνων που δυσχεραίνουν την εκτέλεση της εργασίας τους και ενδεχομένως επηρεάζουν δυσμενώς και την υγεία τους.

Σημειώνεται ότι με την ενέργειά μας αυτή επιχειρήθηκε, για πρώτη φορά, η συγκέντρωση αξιόπιστων στοιχείων σχετικά με το αριθμό των ατόμων με αναπηρία που υπηρετούν στις δημόσιες υπηρεσίες, Ν.Π.Δ.Δ.. και τους Ο.Τ.Α. α’ και β’ βαθμού, γεγονός το οποίο, κατά την άποψή μας, είναι ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένου, ότι συμβάλει στο να υπάρχει εικόνα για τους εν λόγω εργαζομένους και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και κατά συνέπεια, να προωθηθούν ουσιαστικές προτάσεις αντιμετώπισης των προβλημάτων τους.

Η εικόνα αυτή, ενδεχομένως, μπορεί να μην παρουσιάζει τον απόλυτα ακριβή αριθμό ατόμων με αναπηρία που υπηρετούν στους ανωτέρω φορείς, δεδομένου ότι υπάρχουν φορείς που δεν ανταποκρίθηκαν στην εγκύκλιο. Λαμβάνοντας, όμως, υπόψη το γεγονός ότι η μη ανταπόκριση των υπηρεσιών οφείλεται, κυρίως, στο ότι δεν υπηρετούν σ’ αυτές άτομα με αναπηρία, καθόσον η πρόσληψή τους γίνεται κατά κανόνα, βάσει νομοθετημάτων (π.χ. ν. 2643/98), που καθορίζουν συγκεκριμένο αριθμό θέσεων που μπορούν να καλύψουν οι εν λόγω υποψήφιοι, θεωρούμε ότι τα στοιχεία που προέκυψαν είναι πλησίον της πραγματικότητας.

Ειδικότερα, από τα στοιχεία που τέθηκαν υπόψη της υπηρεσίας μας, προκύπτουν τα ακόλουθα:

Ι. ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Συνολικά λήφθησαν απαντήσεις από φορείς.
Από τους 885 φορείς, οι 284 απασχολούν ΑμεΑ και οι 501 δεν απασχολούν.
Στους 284 φορείς εργάζονται, συνολικά, 2.232 υπάλληλοι με αναπηρία

Οι 2.232 υπάλληλοι με αναπηρία κατανέμονται ανά κατηγορία εκπαίδευσης ως εξής:

531 ανήκουν στην κατηγορία ΥΕ,
1.043 στην κατηγορία ΔΕ,
209 στην κατηγορία ΤΕ,
264 στην κατηγορία ΠΕ και
185 χωρίς να διευκρινίζεται η κατηγορία εκπαίδευσης.
Τα αριθμητικά στοιχεία απεικονίζονται συνοπτικά στον πίνακα (1) και αναλυτικά στον πίνακα (2), που επισυνάπτουμε ως παράρτημα της εγκυκλίου αυτής.

ΙΙ. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ ΤΟΥΣ

Επί του συνόλου των 284 φορέων που απασχολούν Άτομα με αναπηρία, 19 φορείς αναφέρθηκαν σε προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι υπάλληλοι με αναπηρία στο χώρο εργασίας τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Από αυτούς και οι 19 κάνουν αναφορά στις συνθήκες εργασίας, 16 φορείς αναφέρονται στην προσβασιμότητα στο χώρο εργασίας, 16 φορείς στο ωράριο εργασίας, 11 φορείς στη χορήγηση ειδικών αδειών και 11 φορείς σε άλλα προβλήματα ή προτάσεις.

Ειδικότερα, τα προβλήματα που αναφέρουν οι φορείς είναι τα εξής:

Α. Προσβασιμότητα στο χώρο εργασίας

Έλλειψη φωτεινού σηματοδότη με ηχητικό σήμα στις διαβάσεις μπροστά από την είσοδο των υπηρεσιών για τους υπαλλήλους με προβλήματα όρασης.
Έλλειψη χώρων στάθμευσης οχημάτων αναπήρων στην υπηρεσία.
Ανεπαρκής προσπέλαση και σύνδεση δρόμου – πεζοδρομίου.
Ανεπαρκής προσπέλαση πεζοδρομίου – κεντρικής εισόδου υπηρεσίας.
Έλλειψη ράμπας ή ανεπαρκής έως ακατάλληλη ράμπα, ως προς το πλάτος και την κλίση.
Ανεπαρκής ανελκυστήρας (ύψος πληκτρολογίων μέσα – έξω, χειρολισθήρας, τηλέφωνο άμεσης ανάγκης, διαστάσεις για αμαξίδιο).
Έλλειψη αναβατορίου κλίμακας.
Έλλειψη WC αναπήρων ή ύπαρξη ακατάλληλου WC
Δυσκολία στη μετακίνηση από και προς την υπηρεσία.
Β. Συνθήκες εργασίας

Προμήθεια υπολογιστών με ηλεκτρονικό λογογράφο για τους υπαλλήλους με προβλήματα όρασης.
Έλεγχος καταλληλότητας χώρων γραφείου (π.χ. επαρκείς διαστάσεις για στροφή αμαξιδίου, διαρρύθμιση).
Έλεγχος καταλληλότητας επίπλων γραφείου (προσαρμογή στο ύψος – πλάτος αναπηρικού αμαξιδίου).
Έλλειψη επαρκούς φωτεινότητας και φωτεινών σημάνσεων στους διαδρόμους και ακατάλληλες πόρτες (έλλειψη αυτοματοποίησης)
Έλλειψη μεταφραστή νοηματικής γλώσσας.
Έλλειψη κονσόλας τηλεφωνικού κέντρου για άτομα με προβλήματα όρασης.
Μείωση του χρόνου της χρήσης Η/Υ.
Άσκηση καθηκόντων αντίστοιχων της κατηγορίας και ειδικότητας και άρση πρόσθετων επιβαρύνσεων από την ανάθεση άλλων εργασιών.
Γ. Ωράριο εργασίας

Υπάρχει ανάγκη ελαστικού ωραρίου εργασίας σε ορισμένες περιπτώσεις, λόγω φαρμακευτικής αγωγής.
Να υπάρχει ελαστικότητα στην ώρα προσέλευσης στην Υπηρεσία.
Να υπάρχει μειωμένο ωράριο (βραδεία προσέλευση ή πρόωρη αποχώρηση).
Να υπάρχει δυνατότητα επιλογής πρωινού ή απογευματινού ωραρίου.
Δ. Χορήγηση ειδικών αδειών

Να αυξηθεί ο αριθμός των ημερών των ειδικών αδειών.
Να αυξηθεί ο αριθμός των ημερών των θεσμοθετημένων αδειών.
Χορήγηση ειδικών αδειών για τακτικό ιατρικό έλεγχο.
Χορήγηση αδειών απουσίας από την υπηρεσία περισσότερων από τις προβλεπόμενες για λόγους Υγείας (μεταγγίσεις αίματος – ειδικές εξετάσεις)
Ε. Λοιπά προβλήματα υπαλλήλων με αναπηρία

Να παρέχεται η δυνατότητα να συνταξιοδοτούνται νωρίτερα από την Υπηρεσία ανάλογα με το είδος της αναπηρίας.
Έλλειψη διευκόλυνσης μετακίνησης κατά τις περιόδους ακραίων θερμοκρασιακών συνθηκών.
Απόσπαση ή μετάταξη στον τόπο μόνιμης κατοικίας.
ΙΙΙ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Aπό την ανωτέρω αναλυτική παρουσίαση προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα:

Τα προβλήματα των υπαλλήλων με αναπηρία επικεντρώνονται σε διευκολύνσεις που αφορούν γενικά τα άτομα με αναπηρία όπως π.χ. είναι η προσβασιμότητα.

Δεν αναφέρονται προβλήματα σχετικά με την άσκηση των καθηκόντων των υπαλλήλων με αναπηρία, γεγονός το οποίο αποδεικνύει ότι οι υπάλληλοι αυτοί συμμετέχουν ισότιμα με τους λοιπούς υπαλλήλους στα εργασιακά τους καθήκοντα, στο πλαίσιο, βέβαια, των δυνατοτήτων τους.

Κοινή διαπίστωση των φορέων είναι ότι σε καμία περίπτωση οι υπάλληλοι με αναπηρία και γενικότερα τα άτομα με αναπηρία δεν πρέπει να απομονώνονται ή να αποκλείονται από δραστηριότητες, αλλά να συμμετέχουν ενεργά σε όλους τους τομείς των κρατικών δραστηριοτήτων, δεδομένου ότι με τις ικανότητές τους αποδεικνύουν ότι είναι ενεργοί πολίτες.

Μέρος των υποβληθέντων προβλημάτων ή προτάσεων – παρατηρήσεων αφορά σε ενέργειες που δεν απαιτούν κεντρικό σχεδιασμό, αλλά πρωτοβουλίες των ίδιων των φορέων. Αυτό συμβαίνει, κυρίως, στην περίπτωση της προσβασιμότητας.

ΙV. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Για την αντιμετώπιση των ανωτέρω προβλημάτων δίνονται οι εξής οδηγίες:

Α. Προσβασιμότητα

Επισημαίνουμε, για μία ακόμη φορά, ότι οι υπηρεσίες πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η εξασφάλιση της προσβασιμότητας αποτελεί άμεση προτεραιότητα και οφείλουν να προβούν στον προγραμματισμό και εκτέλεση των απαραίτητων έργων. Για το λόγο αυτό καλούμε, χωρίς χρονοτριβή, σε ενεργοποίηση όλους τους φορείς και ιδιαίτερα τις Υπηρεσίες Προσβασιμότητας των οποίων η εξασφάλιση της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία αποτελεί την βασικότερη αρμοδιότητα, σύμφωνα με τις ιδρυτικές τους διατάξεις. Παράλληλα, επαναλαμβάνουμε ότι θα ενεργοποιηθούν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί (Σ.Ε.Ε.Δ.Δ.), όπως, άλλωστε, έχουμε αναφέρει και στις σχετικές εγκυκλίους μας.

Β. Συνθήκες εργασίας

Από τον προσδιορισμό των προβλημάτων που αφορούν στις συνθήκες εργασίας προκύπτει ότι τα προβλήματα αυτά αφορούν αφενός, θέματα χωροταξικής και υλικοτεχνικής υποστήριξης και αφετέρου εργασιακά καθήκοντα.

Για την αντιμετώπιση των ανωτέρω προβλημάτων, θεωρούμε ότι οι υπηρεσίες οφείλουν να μεριμνούν για τη διαμόρφωση στο χώρο τους κατάλληλων συνθηκών εργασίας για τους υπαλλήλους αυτούς, όπως για παράδειγμα, να φροντίζουν ώστε οι χώροι των γραφείων να είναι διαμορφωμένοι κατά τρόπο που να επιτρέπουν την κίνηση αμαξιδίου, σε περίπτωση που υπηρετούν σε αυτές άτομα με αναπηρίες, να προμηθεύονται τα κατάλληλα έπιπλα (προσαρμογή στο ύψος – πλάτος αναπηρικού αμαξιδίου, ή άλλες προσαρμογές ανάλογα με το είδος της πάθησης του υπαλλήλου με αναπηρία) και τέλος να φροντίσουν για την επαρκή φωτεινότητα και σήμανση των διαδρόμων ώστε να διευκολύνονται οι εν λόγω υπάλληλοι. Παράλληλα, οι υπηρεσίες, όπου είναι δυνατό, θα πρέπει να φροντίσουν για την προμήθεια υπολογιστών με ηλεκτρονικό λογογράφο, ή κονσόλας τηλεφωνικού κέντρου για τους υπαλλήλους με προβλήματα όρασης.

Τέλος, σημειώνουμε ότι οι υπηρεσίες οφείλουν να αναθέτουν στους εν λόγω υπαλλήλους καθήκοντα που αντιστοιχούν στην κατηγορία και την ειδικότητά τους, γεγονός το οποίο άλλωστε αποτελεί δικαίωμα όλων των υπαλλήλων σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 30 του Υπαλληλικού Κώδικα (άρθρο 30 ν. 2683/99).

Γ. Ωράριο εργασίας

Θεωρούμε ότι το ελαστικό ωράριο, ή η δυνατότητα επιλογής ωραρίου που προτείνονται, αντιμετωπίζεται με το νέο ωράριο των δημοσίων υπηρεσιών που ισχύει από 1-9-2006 (απόφαση Υπουργού ΕΣΔΔΑ αριθμ. ΔΙΑΔΠ/Γ2γ/οικ. 1692/27-6-06) και με το οποίο παρέχεται δυνατότητα επιλογής του ωραρίου εκείνου που διευκολύνει τους υπαλλήλους. Κρίνεται, όμως, σκόπιμη η παροχή από τις Υπηρεσίες περαιτέρω διευκολύνσεων σε ειδικές περιπτώσεις που μπορούν να επηρεάσουν δυσμενώς την υγεία τους. Για παράδειγμα, σε περίοδο υψηλών ή χαμηλών θερμοκρασιών με πρωτοβουλία των οικείων Διευθύνσεων Διοικητικού ή των προϊσταμένων τους, μπορεί να παρέχεται σχετική διευκόλυνση (Πρόωρη αποχώρηση, βραδεία προσέλευση, δικαιολογημένη απουσία από την υπηρεσία κ.λπ.).

Χορήγηση ειδικών αδειών

Πρόβλεψη δικαιώματος ειδικών αδειών για τους υπαλλήλους με αναπηρία υφίσταται στον Δημοσιοϋπαλληλικό Κώδικα, (άρθρο 50, παραγρ. 2, 3 και 4, ν.2683/99). Η ρύθμιση αυτή επαναλαμβάνεται και στο υπό προώθηση σχέδιο του νέου Υπαλληλικού Κώδικα. Επομένως, εφόσον, υφίστανται περιπτώσεις που χρήζουν ιδιαίτερης ρύθμισης, πέραν εκείνων που προβλέπονται από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, πρέπει να υποβληθούν συγκεκριμένες προτάσεις, στο ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. είτε από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, είτε από τις επιμέρους υπηρεσίες.

Ε. Λοιπά προβλήματα

Το θέμα της συνταξιοδότησης θα τεθεί από το ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. υπόψη του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών λόγω αρμοδιότητος.

Το θέμα της απόσπασης ή μετάταξης των υπαλλήλων με αναπηρία στον τόπο μόνιμης κατοικίας μπορεί να αντιμετωπισθεί με προώθηση σχετικής νομοθετικής ρύθμισης από το ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α., εφόσον, βέβαια, προκύψει, σε συνεργασία με τις αντιπροσωπευτικές συνδικαλιστικές οργανώσεις η αναγκαιότητα προώθησής του. Για το λόγο αυτό είμαστε στη διάθεση των ενδιαφερομένων για την υποβολή και εξέταση σχετικών προτάσεων.

Οι αρμόδιες υπηρεσίες των Υπουργείων, παρακαλούνται να αποστείλουν την παρούσα εγκύκλιο στα Ν.Π.Δ.Δ. που εποπτεύουν, για την ενημέρωσή τους και τις δικές τους ενέργειες.

Οι Περιφέρειες, στις οποίες αποστέλλεται η εγκύκλιος αυτή, παρακαλούνται να τη διαβιβάσουν στους ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού για την ενημέρωσή τους και τις δικές τους ενέργειες.

Μετά έξι μήνες θα ζητηθεί από όλες τις υπηρεσίες να μας γνωρίσουν τις ενέργειες στις οποίες έχουν προβεί για την προώθηση των θεμάτων της παρούσας εγκυκλίου και ιδίως όσον αφορά τα θέματα της προσβασιμότητας και των συνθηκών εργασίας.

ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ
Τρίτη, 5 Σεπτεμβρίου 2006