Μια πρόσφατη έρευνα για το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας αποκαλύπτει τον βαθμό παραμέλησης των ασθενών στα νοσοκομεία.

Η ιατρική αγωγή μπορεί να μην καταφέρει να σας θεραπεύσει – μπορεί όμως να βλάψει την υγεία σας. Ένα κλασικό παράδειγμα είναι οι κατακλίσεις, στις οποίες πρέπει να δοθεί ένα οριστικό τέλος, επειγόντως.

Συνήθη σημεία δημιουργίας κατακλίσεων

Το δέρμα και οι ιστοί τρέφονται από τη διαρκή παροχή οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών από το αίμα. Η συνεχής πίεση σ’ ένα συγκεκριμένο σημείο περιορίζει την ροή του αίματος, προκαλώντας βλάβη που μοιάζει περίπου σαν ένα έγκαυμα. Εάν αφεθεί στην τύχη της, η κατάκλιση βαθαίνει και μπορεί να αποδειχθεί θανάσιμη.

Οι ικανοί σωματικά άνθρωποι δεν χρειάζεται καν να σκεφτούν τον κίνδυνο της κατάκλισης – γυρίζουν και κινούνται ενστικτωδώς, ακόμα και στον ύπνο. Αλλά εάν μείνει κάποιος σε ακινησία μετά από μια επέμβαση, ή ένα εγκεφαλικό για παράδειγμα, οι κατακλίσεις είναι ένας πραγματικός κίνδυνος.

Οι κατακλίσεις, ωστόσο, μπορούν τις περισσότερες φορές να αποφευχθούν. Πραγματικά, σε παλιότερες εποχές του εθνικού συστήματος υγείας, εάν κάποιος ασθενής εμφάνιζε κατάκλιση, ήταν ζήτημα ντροπής και πειθαρχικού ελέγχου για τις νοσηλεύτριες, όπως χαρακτηριστικά δήλωσε μια έμπειρη νοσηλεύτρια στον ανακριτή – κατά τις έρευνες που έγιναν μετά το σκάνδαλο του νοσοκομείου Mid Staffordshire της Αγγλίας (όπου διαπιστώθηκε απώλεια 400, αλλά πιθανότατα 1200 ασθενών, λόγω σοκαριστικής έλλειψης φροντίδας).

Η έλλειψη φροντίδας στο συγκεκριμένο νοσοκομείο δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Αυτό που πρέπει να μας φοβίζει είναι ότι οι κατακλίσεις είναι πλέον διαδεδομένες σε όλο το σύστημα υγείας — σύμφωνα με επίσημη αναφορά για το 2010, στην επίσημη ιστοσελίδα του NHS (NHS Choices – http://www.nhs.uk), μεταξύ 4% και 10% των ασθενών που νοσηλεύονται, αναπτύσσουν τουλάχιστον μια κατάκλιση. Για τους ηλικιωμένους ανθρώπους με δυσκολίες στην κίνηση, οι αριθμοί φτάνουν μέχρι και το 70%. Οι κατακλίσεις είναι η επιτομή του βαθιά ανησυχητικού προβλήματος της υγειονομικής περίθαλψης στη Μεγάλη Βρετανία.

Αναφορές από το βιβλίο «How We Treat The Sick» (Πώς αντιμετωπίζουμε τους ασθενείς)

Όλα αυτά έγιναν ευρέως γνωστά με την κυκλοφορία ενός νέου βιβλίου με τίτλο «Πώς αντιμετωπίζουμε τους ασθενείς» (How We Treat The Sick). Ο συγγραφέας του βιβλίου, Michael Mandelstam, εργάζεται εδώ και 14 χρόνια ως νομικός σύμβουλος στον χώρο της υγείας και της κοινωνικής φροντίδας. Έχει συλλέξει έναν πολύ μεγάλο αριθμό περιστατικών παραμέλησης και κακοποίησης από νοσοκομεία σε όλη την χώρα – το Mid Staffordshire ήταν ένα ακραίο παράδειγμα, αλλά υπάρχουν υπεράριθμα αποδεικτικά στοιχεία που δείχνουν ότι αυτό το νοσοκομείο δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Πρόκειται για ένα συστημικό πρόβλημα στην παροχή υπηρεσιών υγείας στη Μ. Βρετανία, με τον πρώτο κανόνα της ιατρικής «primum non nocere» (πρωτίστως, μην κάνετε κακό) να παραβιάζεται τακτικά κατά μήκος του συστήματος υγείας.

Διαβάσαμε στην έκδοση συγκεκριμένα παραδείγματα ανεπίτρεπτης παραβίασης κανόνων υγιεινής, να αφήνονται ασθενείς με αναπηρία χωρίς τροφή, όπως και μια σειρά ιστοριών για ασθενείς που πέθαναν στο νοσοκομείο από αφυδάτωση, καθώς ήταν ανήμποροι να πάρουν μόνοι τους ένα ποτήρι νερό.

Μια περίπτωση ιδιαίτερα συγκλονιστική ήταν η ιστορία ενός 17χρονου κοριτσιού με μηνιγγίτιδα που μεταφέρθηκε από τα επείγοντα σε δυο διαφορετικούς θαλάμους από τους «διαχειριστές κρεβατιών», με αποτέλεσμα οι ιατροί που την ανέλαβαν να μην την βρίσκουν, ενώ η ζωή του κοριτσιού κρεμόταν από μια λεπτή κλωστή, και το αποτέλεσμα ήταν να πεθάνει.

Μια άλλη γυναίκα πέθανε μετά από 6 ημέρες νοσηλείας, καθώς λάμβανε την φαρμακευτική αγωγή ενός άλλου ασθενή: 12 ιατροί απέτυχαν να εντοπίσουν αυτό το θανάσιμο λάθος.

Όσον αφορά στις κατακλίσεις, είναι τόσο συνηθισμένες, και υπάρχουν τόσο σκληρά παραδείγματα, που σου κόβουν την ανάσα. Όπως το έθεσε και ο Γενικός Γραμματέας του Royal College of Nursing: «Όπου υπάρχει μεγάλη συχνότητα περιστατικών κατακλίσεων είναι σίγουρα ένδειξη ότι κάτι πάει λάθος σε βαθύτερο επίπεδο».

Μια από τις ιστορίες που τονίζει ο συγγραφέας είναι αυτή του Kenneth Ballinger, ενός 86χρονου βετεράνου που τον άφησαν να ουρλιάζει από τον πόνο στο Γενικό Νοσοκομείο του Leeds. Πέθανε έχοντας αναπτύξει πολλαπλές κατακλίσεις, συμπεριλαμβάνοντας μια στο μέγεθος της γροθιάς.

Ένας 37χρονος με Σκλήρυνση κατά Πλάκας εισήχθηκε στο Royal United Bath Hospital με πνευμονία. Οι επισκέπτες του τον έβρισκαν συχνά να είναι ξαπλωμένος σε ούρα και κόπρανα. Η οικογένεια ζητούσε επίμονα ειδικό στρώμα για την προστασία εναντίον των κατακλίσεων, αλλά το στρώμα τοποθετήθηκε την ημέρα που πήρε εξιτήριο, ενώ είχε ήδη αναπτύξει μια μεγάλη κατάκλιση. Ο παθολόγος του 37χρονου έκανε επίσημη καταγγελία στο νοσοκομείο. Η θεραπεία της κατάκλισης θα χρειαζόταν 18 μήνες, ενώ έβαζε σε μεγαλύτερο κίνδυνο την υγεία του ασθενή καθώς ο οργανισμός του λόγω της ΣκΠ δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει εύκολα. Ο 37χρονος πέθανε μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο.

Ο περιορισμένος ρόλος των νοσηλευτών

Στον ιδιωτικό τομέα τα πράγματα δεν είναι απαραίτητα καλύτερα. Μερικά χρόνια πριν, μια δική μου ηλικιωμένη ασθενής που υποβλήθηκε σε αρθροπλαστική γόνατος ανέπτυξε κατακλίσεις στις φτέρνες. Δυο χρόνια αργότερα, που χρειάστηκε επέμβαση στο ισχίο, συνέβη το ίδιο, στο ίδιο νοσοκομείο, παρόλο που είχα προειδοποιήσει τις νοσοκόμες.

Οι νοσηλευτές στο παρελθόν ντρέπονταν εάν ασθενής τους εμφάνιζε κατάκλιση. Τί συμβαίνει τώρα; Γιατί οι ασθενείς, σε μια εποχή όπου η ιατρική έχει σημειώσει τέτοια πρόοδο, αναπτύσσουν κατακλίσεις; Γιατί χάνουν τη ζωή τους λόγω έλλειψης φαγητού ή αφυδάτωσης; Γιατί τους αφαιρούν την αξιοπρέπειά τους;

Η εκπαίδευση και τα καθήκοντα των νοσηλευτών έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια, και παρόλο που ο στόχος μέσα από την πανεπιστημιακή εκπαίδευση ήταν η καλύτερη αναγνώριση του επαγγέλματος, έχει μάλλον οδηγήσει σε χαμηλότερου επιπέδου περίθαλψη. Παράλληλα, η ευθύνη του προϊστάμενου νοσηλευτή έχει περιοριστεί, και ο τελευταίος έχει γίνει απλά ένα μέρος του συστήματος.

Οι νοσηλευτές έχουν χάσει το ηθικό κίνητρο και εξαντλούνται τόσο, που δεν έχουν ούτε τον χρόνο ούτε την ενέργεια να παρέχουν σωστή περίθαλψη.

Επιπλέον, δεν υπάρχει συνέχεια στην παρακολούθηση του ασθενή από μια οργανωμένη ιατρική ομάδα. Τώρα πλέον ο ασθενής περνάει από γιατρό σε γιατρό με τον ιατρικό του φάκελο, αλλά κανένας μεμονωμένος ιατρός δεν παρακολουθεί την πορεία του.

Τα τελευταία χρόνια, η οικονομική διαχείριση των νοσοκομείων έχει επισκιάσει την σημασία του ιατρικού προσωπικού. Η κυβέρνηση έχει μεταθέσει την ευθύνη στην διοίκηση, ενώ φαίνεται να αντιμετωπίζει τους κλινικούς ιατρούς σαν εμπόδιο στην εξέλιξη του Εθνικού Συστήματος Υγείας.

Ποιος είναι ο ρόλος των επιτροπών ελέγχου;

Όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά, οι οργανωμένες επιτροπές ελέγχου φαίνεται ότι είναι ανεπαρκείς να εξασφαλίσουν την σωστή περίθαλψη των ασθενών από τους ιατρούς. Η Επιτροπή Ποιότητας της Περίθαλψης (Care Quality Commission) έχει την δύναμη να επιβάλλει κανόνες για την ασφάλεια, την αξιοπρέπεια, την διατροφή, την πρόληψη λοιμώξεων… αλλά έχει την βούληση;

Μετά από δυο χρόνια θητείας στην Επιτροπή, η Baroness Young παραιτήθηκε, εξηγώντας ότι παρόλο που η κυβέρνηση γνώριζε ότι θα έπρεπε να υπάρχει ανεξάρτητη αρχή επιθεώρησης, αυτό που ήθελε πραγματικά είναι κάποιον που να συναινεί χωρίς κριτική αξιολόγηση.

Ουσιαστικά, δεν πιστεύω ότι οι ιατροί και οι νοσηλευτές είναι το πρόβλημα. Ξεκινούν την καριέρα τους με ιδεολογία και δέσμευση, αλλά βρίσκονται υπό την διαχείριση της διοίκησης, ενώ το σύστημα δεν τους δίνει τα σωστά εργαλεία, το σωστό πλαίσιο και την κατάλληλη υποστήριξη στην εργασία τους.
Οι εκτελεστικοί διαχειριστές της διοίκησης των νοσοκομείων είναι αυτοί που εκτελούν τις εντολές του Υπουργείου Υγείας σχετικά με την οικονομική διαχείριση, οπότε σε εκείνους θα πρέπει να είναι στραμμένη η προσοχή μας.

Του Dr Martin Scurr
Daily Mail, Μάρτιος 2011
Απόδοση: Ελένη Στρατή, Κοινωνιολόγος