Στο κάτω μέρος μιας συρταριέρας, κάτω από δώδεκα είδη παυσίπονων, τεσσάρων διαφορετικών τύπων καπνού και σε αρκετά στάδια εξασθένησης, πρόσφατα βρήκα ένα σωρό ερωτικών γραμμάτων από τις μέρες που ήμουν μόνη μου χωρίς σύντροφο.
Καλά, τα ερωτικά γράμματα ίσως το μεγαλοποιούν. Περιείχαν σελίδες σκισμένες από ένα περιοδικό με σημειώσεις γραμμένες βιαστικά στην πίσω πλευρά, σταλμένες σε μένα από ένα συνταξιούχο γείτονα και φυλαγμένες σε περίπτωση που η κατάσταση ξέφευγε εκτός ελέγχου, μαζί με μια κασέτα.
Τίποτα μέσα στη στοίβα αυτή δεν με έκανε να σκεφτώ με καημό τις μέρες που ήμουν αδέσμευτη. Ήταν υπέροχες στιγμές αλλά πρέπει να υπήρχε κάτι στο συνδυασμό του να είσαι μια νέα, μόνη, ανάπηρη γυναίκα (που να ζει δίπλα σε μια παμπ), κάτι το οποίο έκανε τα πρώτα μου χρόνια των είκοσι ετών γεμάτα από αντιπαραθέσεις, συγχύσεις και ακόμη, σποραδικά, και με φόβο.
Ήταν απλά αυτή η θέση κάθε νέας, μόνης γυναίκας; Ή είχε να κάνει, όπως το υποπτεύθηκα με την αναπηρία μου; Οι φίλοι μου προσπάθησαν να με πείσουν πως δεν είχε να κάνει με αυτό. Αλλά παρόλο που και εκείνοι βρέθηκαν σε δύσκολες καταστάσεις, εγώ ήμουν εκείνη με τρελούς μεγάλους άντρες να περνούν την πόρτα μου, να μου παίρνουν τα εσώρουχα από το σύρμα, και συχνά έβρισκα τον εαυτό μου σε καταστάσεις, όπου άντρες στους οποίους δεν είχα δείξει ενδιαφέρον, απογοητεύονταν επειδή δε θα βρισκόμουν ερωτικά/ δεν θα μετακόμιζα/ δεν θα μετανάστευα στο Ιράκ μαζί τους.
Δεν είναι ότι παραπονούμαι για την προσοχή των αντρών. Αυτό δεν θα ήταν σοφό για ένα κορίτσι αδέσμευτο να το κάνει. Αλλά αυτός ο τύπος του άντρα- το είδος που σε στέλνει να κοιτάξεις στο Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης για τον ακριβή ορισμό του «κυνηγού» – δεν ήταν ακριβώς αυτό που ζητούσα. Παρά την εμφανή απροθυμία μου, αυτοί οι άντρες έδειχναν βέβαιοι ότι ήμουν η ιδανική γυναίκα για αυτούς, όσο βέβαια η προσωπικότητα μου ακόμη δεν υπεισερχόταν σε αυτό. Ήμουν ένας κενός καμβάς πάνω στον οποίο θα πρόβαλαν ό,τι παράξενες, απαρχαιωμένες ιδέες είχαν για τους άντρες και τις γυναίκες. Έμοιαζε σαν να είμαι μια ρομαντική ηρωίδα από Βικτοριανό μυθιστόρημα, που βήχει αίμα στο χαρτομάντηλο ενώ εκείνος, ο μελαγχολικός ήρωας που κουβαλούσε το φορτίο του γενναία.
Υποθέτω πως για ένα συγκεκριμένο τύπο άντρα, η ιδέα μιας ανάπηρης φιλενάδας φέρει έναν αριθμό πλεονεκτημάτων. «Καλά», πιστεύουν, «πως εκείνη θα με χρειάζεται πάντα, θα είναι ευγνώμων και θα είναι δύσκολο για εκείνη να το σκάσει με κάποιον άλλο». Μέσα από φίλους, άκουσα επίσης ότι μερικοί άντρες (30 χρόνια μεγαλύτεροι από μένα και χωρίς σίγουρη κατοικία) νόμιζαν ότι, καθώς θα ήμουν εκτός της ομάδας τους, ότι θα είχαν μια ευκαιρία μαζί μου εξαιτίας της αναπηρίας μου. Φαίνεται πως η αξία σου πέφτει όταν είσαι ανάπηρος και ψάχνοντας για μια ανάπηρη γυναίκα σημαίνει ότι θα είσαι ικανός να πάρεις μια που είναι λίγο ομορφότερη, εξυπνότερη και νεότερη από ότι θα μπορούσες αλλιώς. Μια κατάσταση νίκης προς νίκη, στην πραγματικότητα.
Μετά από λίγα χρόνια βγαίνοντας και γνωρίζοντας άντρες σε μπαρ και παμπ, έγινα αρκετά κυνική. Άρχισε να μου φαίνεται ότι οι αντιδράσεις των αντρών θα μπορούσαν να ταιριάξουν σε τρεις κατηγορίες. Οι κυνηγοί, για τους οποίους η αναπηρία μου ήταν ένα πλεονέκτημα. Εκείνοι που με δυσκολία θα μπορούσαν να με κοιτάξουν αντιμέτωποι με την αναπηρία μου και εκείνοι που απλά ήταν σε άρνηση και μυστικά πίστευαν ότι, αφού τους δόθηκε η ευκαιρία, ότι θα μπορούσαν να με «γιατρέψουν».
Η δεύτερη κατηγορία ήταν, φυσικά, εύκολοι προς αντιμετώπιση- το πρώτο χτύπημα από το δεκανίκι, από το μπαστούνι και αμέσως θα μετέφεραν την τρυφερότητα τους σε έναν από τους φίλους μου. Απλά και σχεδόν χωρίς πόνο. Ήξεραν ότι δεν θα μπορούσαν να το αντιμετωπίσουν και απομακρύνονταν τρέχοντας.
Με άλλους, σπαταλούσα ένα τεράστιο χρονικό διάστημα προσπαθώντας να τους πείσω, ότι ήμουν πραγματικά ανάπηρη και λάμβανα απαντήσεις από περίεργες μέχρι προσβλητικές. Ένας άντρας ξεκίνησε να γελάει όταν του το είπα και δεν σταμάτησε μέχρι που ρώτησε τον κάθε ένα από τους οκτώ φίλους που ήταν μαζί μου να καλύψουν την ιστορία μου και τότε σταμάτησε να γελάει, κοίταξε απέναντι και είπε στην αδερφή μου «πρέπει να είναι πολύ δύσκολο για εκείνη».
Τουλάχιστον αυτό το συγκεκριμένο είδος της αντρικής ηλικίας το ήξερε αρκετά καλά, ότι από τη στιγμή που δέχθηκε την εξήγηση μου, ότι η σχέση μας θα έπρεπε να τερμάτιζε εκεί. Εκείνοι που το αρνούνται σκληροπυρηνικά δεν σταματούν εκεί αλλά αντίθετα αποφασίζουν ότι πρέπει να με γιατρέψουν. Είχα άντρες που πρότειναν τα πάντα από το «απλά πήγαινε μια βόλτα» μέχρι υπνωτισμό, κρανιακή φυσιοθεραπεία, λασπόλουτρα στα Φίτζι και το πιο βοηθητικό από όλα, να με συμβουλεύουν για την αναπηρία μου. Μερικοί άνθρωποι το βρίσκουν αδύνατο να δεχτούν ότι το να είμαι «ανάπηρη» είναι δήλωση, όχι ένα ζήτημα ανοιχτό προς συζήτηση.
Ανακάλυψα επίσης ότι οι άνθρωποι μπορεί να είναι σε κατάσταση άρνησης για αρκετό χρονικό διάστημα. Λίγες φορές τα είχα με αγόρια που νόμιζα πως τα κατάφερναν ασυνήθιστα καλά, μέχρι να το συνειδητοποιήσουν λίγους μήνες αργότερα (όταν πρότειναν ένα μακρύ περίπατο) ότι δεν μπορούσαν να το χωνέψουν. Λίγα χρόνια πριν έβγαινα με έναν άντρα για αρκετούς μήνες τον οποίο ήξερα για λίγο και ήξερε όλες τις δυσκολίες μου. Αλλά την πρώτη φορά που ξύπνησε και με βρήκε να πονώ, δεν ήταν και πολύ χαρούμενος. Πιθανότατα δεν είχε δεχθεί την αναπηρία μου σε πρώτη φάση ή πιθανότατα ήταν ένας από αυτούς που νόμιζαν ότι θα με γιάτρευαν, πεπεισμένος κρυφά ότι ξοδεύοντας κάποιο χρόνο στην παρουσία της ωμής ανδρικότητας του, ως δια θαύματος, θα με επέστρεφε σε κατάσταση υγείας
Μου έστειλε το πιο απίθανο γράμμα που έχω λάβει ποτέ- τώρα ανάμεσα σε εκείνο το προαναφερθέν συρτάρι- ξεκαθαρίζοντας ότι δεν θα μπορούσε να τα καταφέρει αλλά και ότι επίσης δεν ήθελε να τα χαλάσει μαζί μου απλά επειδή είμαι ανάπηρη (όντας ένα ελεύθερος τύπος φίλου και όλα αυτά). Αντίθετα έγραψε σελίδες και σελίδες πεζού λόγου απολογούμενος, περιλαμβάνοντας μια βοηθητική λίστα πραγμάτων τα οποία δεν θα ήμασταν ικανοί να κάνουμε μαζί και τα οποία θεωρούσε απαραίτητα σε μια σχέση. Αυτά περιελάμβαναν «κάνοντας κανό στη λίμνη», «τρέχοντας σε ένα μονοπάτι μέχρι να εξαντληθούμε», και «να αυτοσχεδιάσουμε ένα μέρος για να κοιμηθούμε σε μια αυθόρμητη στιγμή». Σύμφωνα με εκείνον, δεν θα ήθελα να κάνω αυτά τα πράγματα ακόμη και αν δεν ήμουν ανάπηρη αλλά επειδή ήμουν αδρανής. Η πρόκληση να τον φαντάζομαι να σέρνει το κανό του πάνω κάτω στον κύριο δρόμο ένα βράδυ Παρασκευής προς αναζήτηση αυτής της απατηλής λίμνης, πριν φωλιάσουμε πίσω από το σκέπαστρο του λεωφορείου στο προσωρινό του καταφύγιο, ήταν υπερβολική.
Παρόλο που τώρα βλέπω την κωμική αξία του γράμματος του, παραδέχομαι ότι δεν ήταν αυτή η πρώτη μου αντίδραση. Με αναστάτωσε, όχι επειδή ήμουν ερωτευμένη με τον άντρα που το έγραψε αλλά διότι έμοιαζε ως μια φρικτή αποκάλυψη. Κοιτάζοντας πίσω την πρόσφατη ιστορία σχέσεων μου, συνειδητοποίησα ότι το ίδιο πράγμα είχε πιθανότατα συμβεί πιο πριν. Είχα μια σειρά δίμηνων σχέσεων που δεν είχαν βγάλει πουθενά. Κάποιες τελείωσαν γιατί ξεκάθαρα δεν λειτουργούσαν αλλά είμαι σίγουρη τώρα ότι οι άλλοι φέρονταν έτσι διότι ο εν προκειμένω άντρας κατάλαβε ότι υπήρχαν περισσότερα να αντιμετωπίσει από το μπαστούνι βαδίσματος και ήταν πολύ ευγενικός για να μου το πει. Συνήθως είμαι έτοιμη για ειλικρίνεια αλλά δεν ξέρω πόσα τέτοιου είδους γράμματα θα μπορούσα να αντιμετωπίσω, γι’ αυτό πιθανότατα είναι καλά έτσι.
Είμαι σίγουρη ότι τα πολλά προβλήματα που είχα, έπαιζαν ρόλο στο κακό μου γούστο στους άντρες και η ακριβής φύση της αναπηρίας μου- εικονικά σχεδόν αόρατη αλλά απίστευτα περιοριστική. Αλλά έχοντας γνωρίσει άλλες γυναίκες σε παρόμοιες καταστάσεις, δεν νομίζω ότι είμαι η μόνη.
Δεν λέω ότι όλοι οι άντρες είναι κακοί αλλά, από ότι έχω δει, μια ανάπηρη, «τρωτή» γυναίκα μαζεύει τους μισογύνηδες σε ορδές. Δεν θα θεωρούσα τον εαυτό μου ως φεμινίστρια προτού γίνω ανάπηρη, αλλά σίγουρα έχω αναθεωρήσει από τότε.
Ευτυχώς, βρήκα στον εαυτό μου αυτόν τον μύθο της αναπηρίας: ένας αξιαγάπητος άντρας που δεν μπορεί να ταιριάξει σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες και «με αγαπάει για αυτό που πραγματικά είμαι». Και, παραδόξως, τώρα που δεν είμαι στην αγορά, όταν συναντώ άντρες, δεν φαίνονται να έχουν πρόβλημα με μένα που είμαι ανάπηρη πια. Ορατώς τώρα που είμαι κάτω από τη δικαιοδοσία ενός άλλου άντρα, δεν νιώθουν την ανάγκη να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Για μήνες, κανείς δεν έφυγε με φόβο, γέλασε ή προσφέρθηκε να με «γιατρεύσει». Τώρα, απλά χαμογελούν και γνέφουν το κεφάλι. Μπορεί αυτό να συνεχιστεί για πολύ.
Lucy Sholl. Μετάφραση: Άννα Κουλικούρδη, Βιβλιοθηκονόμος-Αρχειονόμος, akou@ait.edu.gr