Ένα τεράστιο δίλημμα θα έπρεπε να απασχολήσει την κοινότητα των ανθρώπων που ζουν κάτω από συνθήκες αναπηρίας αλλά και τους επαγγελματίες στον τομέα της αποκατάστασης των αναπήρων.

Το δίλημμα είναι: απελευθέρωση ή υποτέλεια; Στην πράξη το ερώτημα προβάλλεται: ενσωμάτωση των μη ενσωματωσίμων ή δημιουργία των προϋποθέσεων ώστε η οργανική σύνδεση της δημιουργικής δύναμης της κοινότητας που ζει κάτω από συνθήκες αναπηρίας στη συμβατική παραγωγική διαδικασία να προκύψει ως αυτονόητη;
Πιο απλά και δημαγωγικά το ερώτημα είναι: αφομοίωση στον υπάρχοντα τρόπο παραγωγής ή αξιοποίηση των πληροφορικών και τεχνολογικών εργαλείων ώστε να έχουν πρόσβαση μεγαλύτεροι αριθμοί ανθρώπων με συνέπεια την αύξηση της παραγωγικότητας και την αύξηση των δυνατοτήτων για καινοτομία;

Εργασία και Τηλεργασία

Ας επαναπροσδιορίσουμε τον όρο εργασία. Ας αποδεχτούμε τον όρο με την ευρεία έννοια και ας την εντάξουμε στο σύγχρονο απαιτητικό και ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Υπό τις παρούσες συνθήκες δεν είναι όλοι οι άνθρωποι με αναπηρίες σε θέση να εργαστούν ή να τηλεργαστούν. Ωστόσο με τις νέες εφαρμογές της τεχνολογίας και με τα νέα συστήματα διακίνησης των πληροφοριών λ.χ. internet είναι δυνατό να αξιοποιηθεί η νέα τεχνολογία ως ένας ευφυής εξομοιωτής.
Έχουμε τα εργαλεία για να παρέχουμε ευφυείς τρόπους εκπαίδευσης, συμβουλευτικής και συμμετοχής σε όλες τις γνωστές αναπηρίες. Παράδειγμα εργαλείου είναι το http://www.disabled.gr/
Εάν αντιληφθούμε την τηλεργασία και την τηλεκπαίδευση χωρίς προκαταλήψεις και εάν δείξουμε εμπιστοσύνη τόσο στις ικανότητες των ανθρώπων με αναπηρίες όσο και στις δυνατότητες της τεχνολογίας και βεβαίως εάν δείξουμε εμπιστοσύνη στο συνδυασμό που προκύπτει από αυτά τα δυο η εργασία, η επαγγελματική σταδιοδρομία και η υλοποίηση φιλόδοξων στόχων μπορούν να πραγματωθούν.

Η τεχνολογία ως εξομοιωτής

Οι νέες τεχνολογίες αποτελούν έναν ευφυέστατο εξομοιωτή και εξισωτή. Πίσω από τις νέες τεχνολογίες δεν είναι δυνατόν να φανεί η ικανότητα ή η ανικανότητα ή η αναπηρία.
Στο πλαίσιο των νέων τεχνολογιών το μόνο που μπορεί να φανεί είναι η ανικανότητα ή η αδεξιότητα των χρηστών της.
Ας χρησιμοποιήσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα τόσο της τεχνολογίας όσο και της αναπηρίας. Είναι πολύ απλό για να γίνει. Υπάρχουν όλα τα εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για την εκπαίδευση των αναπήρων όσο και για την ολοκληρωμένη παρέμβασή τους έως και την ουσιαστική επικράτησή τους σε όλες τις βαθμίδες της ψηφιακής δημοκρατίας.
Ας σταματήσουμε να αντιλαμβανόμαστε τις τεχνολογίες μονοδιάστατα. Τεχνολογίες δεν είναι μόνο τα Windows και το Office. Αντιθέτως αυτά τα δύο είναι η πιο φθηνή εκδοχή τεχνολογίας και για αυτό η πιο δυσλειτουργική.
Εάν μας ενδιαφέρει το τελικό μας προϊόν (δηλαδή ο πολίτης με αναπηρία) να ενσωματωθεί στο σύνολο της παραγωγής κοινωνίας κι αν μας ενδιαφέρει να συμμετέχει και στην παραγωγή μέσων παραγωγής κοινωνίας τότε ο μόνος τρόπος είναι να αντιληφθούμε την Μεγάλη Εικόνα της νέας κοινωνίας.
Σε ότι αφορά την τεχνολογία οι απαιτήσεις είναι απλοϊκές. Το μόνο που χρειάζεται είναι να συλλογάσθε ελεύθερα. Διότι συλλογάται καλά όποιος συλλογάται ελεύθερα. Και συλλογάται ελεύθερα όποιος συλλογάται ορθολογικά. Στην πράξη ας υπερβούμε τις προκαταλήψεις. Τεχνολογία δεν είναι τα PC και τα Windows. Τεχνολογία είναι τα αναπηρικά καθίσματα (ηλεκτροκίνητα και χειροκίνητα), τα συστήματα ουροσυλλογής, τα γερανάκια, οι νάρθηκες, η προσπελασιμότητα του υλικού και του ψηφιακού περιβάλλοντος, η νομοθεσία που επιβάλλει την ίση μεταχείριση, η ανάπτυξη ορθολογικών συστημάτων αξιολόγησης και βεβαίως τα δίκτυα μεταφοράς ψηφιακών δεδομένων, τα πρωτόκολλα μεταφοράς δεδομένων, η δυνατότητα συμμετοχής των αναπήρων στη χρήση και στην παραγωγή πληροφορίας.
Πρέπει να έχουμε κατά νου πως αυτό που έχει σημασία είναι η τελική εικόνα του νέου πολίτη με ή χωρίς αναπηρία. Οι νέες τεχνολογίες αποτελούν ένα ευφυές εργαλείο εξομοίωσης και εξίσωσης των ανθρώπων ως φορέων παραγωγής ιδεών. Ας χρησιμοποιήσουμε αυτή την απελευθερωτική λειτουργία της τεχνολογίας.

Νέα Προοπτική

Πριν την τηλεργασία πρέπει να υλοποιήσουμε όλο εκείνο το δίκτυο που προαπαιτείται ώστε η τηλεργασία και η τηλεαπασχόληση να προκύψουν φυσιολογικά ως τρόπος ζωής και ως μέθοδος παραγωγής κοινωνίας, αγοράς, δημοκρατίας και εξουσίας.
Αρχικά χρειάζεται να δημιουργήσουμε δομές τηλεσυμβουλευτικής, τηλεπροπονητικής, τηλεκπαίδευσης, τηλεπανεκπαίδευσης, τηλεπικοινωνίας, τηλεμάρκετινγκ, τηλεοργάνωσης κ.ο.κ.
Έχουμε τα εργαλεία. Έχουμε την εμπειρία. Όλα αυτά γίνονται περισσότερα από 15 χρόνια στη Βόρεια Αμερική και στην Ελλάδα από το http://www.disabled.gr/
Εδώ και 15 χρόνια είναι δικτυωμένα ακόμη και τα Αμερικανικά Nursing Homes από την εποχή δηλαδή των ερασιτεχνικών δικτύων όπως λ.χ. το Fidonet όταν η τεχνολογία ήταν ακόμη εχθρική στο χρήστη και πυροβολούσε τον χειριστή συστήματος.
Αυτή η νέα ψηφιακή πραγματικότητα βρίσκεται μπροστά μας στα χέρια μας, στο σπίτι μας, στη δουλειά μας, στο σούπερ μάρκετ, στο φαρμακείο μας, στην τηλεφωνική μας συσκευή, στην τηλεόρασή μας. Βρίσκεται στα χέρια μας και παρόλα αυτά δεν έχουμε μπει στον κόπο να τη χρησιμοποιήσουμε.
Σήμερα μπορούν να γίνουν πολλά. Έχουμε τα εργαλεία. Το μόνο που χρειαζόμαστε είναι να αρνηθούμε τις προκαταλήψεις.

Προσαρμογή

Ο μαγικός όρος είναι η έννοια και η νοοτροπία που βρίσκονται πίσω από τον όρο προσαρμογή.
Ας προσαρμόσουμε το περιβάλλον. Με την ίδια έννοια που φτιάχνουμε μία ράμπα και με την ίδια έννοια που προσθέτουμε ένα ανυψωτικό σύστημα σε κάποιο δύσβατο κτίριο ας παρέμβουμε τόσο στην παραγωγή πολιτών (με ή χωρίς αναπηρίες) όσο και στην παραγωγή μέσων παραγωγής κοινωνίας και παραγωγής.
Επειδή στην αρχή δεν είναι δυνατόν να αλλάξει και να προσαρμοστεί το σύνολο των μέσων παραγωγής η αφετηρία μπορεί να γίνει από τα εύκολα.
Είναι πολύ εύκολο το σύνολο της εκπαίδευσης, της συμβουλευτικής και της συμβουλευτικής ομοτίμων να μετατοπιστεί στα νέα μέσα. Είναι πολύ εύκολο γιατί απλώς είτε είναι ανύπαρκτο είτε δεν έχει αποτελέσματα.
Είναι πολύ εύκολο επειδή είναι νέα προϊόντα που σήμερα δεν παράγονται να παραχθούν με χαμηλότατο κόστος παραγωγής και με ανταλλακτική αξία που θα αντιστοιχεί στα λογικά επίπεδα.
Το μόνο που χρειάζεται είναι λογική.

Προσαρμοστείτε!

Δεν υπάρχουν άλλες επιλογές. Υπάρχει μόνο μία επιλογή: προσαρμοστείτε!
Δυο είναι οι βασικοί στόχοι της κοινότητας των ανθρώπων που ζουν κάτω από συνθήκες αναπηρίας και των εξωτερικών ασθενών.
1. Η μείωση του κόστους ζωής που προκύπτει μέσα από τη συστηματοποίηση της πληροφόρησης, της ενημέρωσης και της επικοινωνίας.
2. Η ορθολογική οργάνωση των διαθέσιμων πληροφοριών και η συστηματοποίησή τους έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η πρόσβαση στους χρήστες που έχουν μειωμένη εξοικείωση με τις τεχνολογίες.
3. Η παραγωγή αξιοποιήσιμων λύσεων και η έκδοσή τους σε ψηφιακά βιβλία ώστε να έχει χαμηλό κόστος παραγωγής και μηδαμινό κόστος διακίνησης.
4. Η υπέρβαση των παραδοσιακών τρόπων αποκατάστασης και η δημιουργία νέων ψηφιακών τρόπων αποκατάστασης.
5. Η δημιουργία δομών συμβουλευτικής ομοτίμων.
Η προσαρμογή είναι μονόδρομος. Εξίσου μονόδρομος είναι η ποιότητα της προσαρμογής. Οι νέες τεχνολογίες είναι ένα μέσο διαφορετικό από τα προηγούμενα. Είναι αυτονόητο πως ο τρόπος χρήσης του μέσου είναι διαφορετικός από ότι στα παραδοσιακά μέσα όπως είναι η πρόσωπο με πρόσωπο αποκατάσταση, τα βιβλία, τα περιοδικά, η τηλεόραση, το βίντεο κ.ο.κ.
Τα νέα μέσα είναι πανίσχυρα αρκεί να χρησιμοποιηθούν σωστά. Τα νέα μέσα επιβάλλουν μεθόδους και συνεπώς επιβάλλεται η συστηματοποίηση. Για αυτό το λόγο τα Ελληνικά internet sites για την αναπηρία αλλά και πολλά ξένα δείχνουν τη φτώχεια τους.
Διεθνώς το ζητούμενο είναι η κοινωνική επιχειρηματικότητα.

Κοινωνική Επιχειρηματικότητα

Παντού σε όλα τα κράτη το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης των μη κερδοσκοπικών οργανώσεων προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα. Στις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις περιλαμβάνεται και η εκκλησία και η εκπαίδευση και η επιστημονική έρευνα.
Μόνο στην Ελλάδα τα περιμένουμε όλα από το κράτος και για αυτό κατορθώσαμε να βυθίσουμε όλες τις προσπάθειες που χρηματοδότησε η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε το ρόλο μας ως κοινότητα, ως μειονότητα, ως καταναλωτές, ως χρήστες και ως πολίτες.
Το πιο δύσκολο είναι πως πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε το ρόλο μας σε μία εποχή που συνεχώς αλλάζει και σε μία πραγματικότητα που διεθνοποιείται.
Παντού σε όλα τα κράτη οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις προσπαθούν να αυτομεταρρυθμιστούν για να μπορέσουν να ανταποκριθούν χωρίς να καταρρεύσουν στο στοίχημα του internet.
Εμείς στην Ελλάδα επειδή δεν είχαμε ποτέ οργανώσεις και επειδή αυτό που φέρεται ως οργανώσεις διοικείται κατά βάση από ερασιτέχνες των οποίων το βασικό προσόν είναι πως είναι κομματικά στελέχη πρέπει να καλύψουμε αυτό το μεγάλο κενό.
Την ίδια στιγμή που οι οργανώσεις στο εξωτερικό προσπαθούν να αυτομεταρρυθμιστούν για να συναντήσουν το internet και την κοινωνία των ταξινομημένων πληροφοριών στην Ελλάδα πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή: πρέπει να φτιάξουμε οργανώσεις που να είναι υποστηρικτικές, αναπηροκεντρικές και συστηματικές.
Για αυτή τη δουλειά δεν χρειαζόμαστε συνδικαλιστές. Χρειαζόμαστε (κοινωνικούς) επιχειρηματίες. Χρειαζόμαστε ανθρώπους που θα εργαστούν για το κοινό όφελος και την ευημερία όσων βρίσκονται έξω από το σύστημα.

Ψηφιακή Φιλανθρωπία

Όλα έχουν ψηφιοποιηθεί. Το ίδιο ψηφιοποιήθηκε η φιλανθρωπία, η αυτοργάνωση, συνηγορία, η γνώση και οι οργανώσεις.
Αναπόφευκτα όλα ψηφιοποιούνται. Ίσως για κάποιους ακούγεται αυτό υπερβολή αλλά είναι πολύ πιο υπερβολική η ταλαιπωρία που υφίσταται ο οποιοσδήποτε πολίτης που για να πληροφορηθεί χρειάζεται να ταξιδέψει σε άλλη συνοικία, σε άλλη πόλη ή να μεταναστεύσει σε άλλο κράτος για να βρει λύση σε κάποιο πρόβλημά του που θα μπορούσε να τη βρει εύκολα από το σπίτι του.
Ακόμη και σήμερα που το internet φέρεται υποανάπτυκτο στην Ελλάδα όλη η νομοθεσία είναι συγκεντρωμένη επάνω στο internet και οι άνθρωποι με αναπηρίες μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν χωρίς να χρειαστεί να τηλεφωνήσουν σε κάποιο από τους συλλόγους.
Ήδη στο internet υπάρχουν το λιγότερο 10 οδηγοί για τον πολίτη στους οποίους περιλαμβάνεται το πλήρες κείμενο από όλη την νομοθεσία. Ήδη το http://www.disabled.gr/ έχει συγκεντρώσει όλη τη νομοθεσία και όλα τα κείμενα που αφορούν τα δικαιώματα των Ελλήνων και των Ευρωπαίων με αναπηρίες και είναι τόσο αναλυτικά που δεν χρειάζεται βοήθεια.
Το internet ως σλόγκαν που παραπέμπει στην νέα κοινωνία των ταξινομημένων πληροφοριών αναπόφευκτα θα αλλάξει όλες τις οργανώσεις. Όπως η εισαγωγή των ηλεκτρονικών υπολογιστών άλλαξε τις επιχειρήσεις έτσι και η εισβολή της εφηρμοσμένης πληροφορικής θα αλλάξει τις οργανώσεις.
Οι νέες οργανώσεις, οι νέες μορφές υποστήριξης θα είναι ψηφιακές. Είναι ψηφιακές.

Ψηφιακή Αυτοβοήθεια

Οι νέες οργανώσεις είναι ψηφιακές. Ένα παράδειγμα ψηφιακής οργάνωσης είναι το http://www.disabled.gr/ που χωρίς να έχει πρόεδρο, διοικητικό συμβούλιο, πρωτόκολλα και «αποφάσεις» λειτουργεί άψογα.
Αυτή τη στιγμή μόνο στη μία λίστα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου συμμετέχουν περισσότεροι από 280 συνδρομητές από όλη την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ευρώπη, την Αυστραλία και την Αμερική και ανταλλάσουν καθημερινά ηλεκτρονικά μηνύματα.
Σε συνδυασμό και με τις άλλες λίστες του http://www.disabled.gr/ αλλά και τα άλλα ψηφιακά εργαλεία πέριξ του http://www.disabled.gr/ συγκεντρώνονται 1.300 άνθρωποι που μιλούν Ελληνικά και ενδιαφέρονται σοβαρά για τις ανθρώπινες αναπηρίες.
Έχοντας τέτοια εργαλεία αξίζει τον κόπο να αναζητούμε την πληροφόρηση ή τη συμβουλή στους παραδοσιακούς συλλόγους που στην καλύτερη περίπτωση συσπειρώνουν 5 άτομα τη φορά;
Η αλήθεια είναι πως δεν αξίζει τον κόπο. Τα νέα εργαλεία που βρίσκονται κάτω από τον όρο internet όπως λ.χ. majordomo, chat rooms, ICQ και τα internet meetings έχουν αναβαθμίσει κατά πολύ την αποτελεσματικότητα της πληροφορίας κατεβάζοντας το κόστος στο μηδέν και ανεβάζοντας την αποτελεσματικότητά τους.

Τηλεργασία

Όταν δημιουργηθούν όλες οι δομές υποστήριξης της μειονότητας που ζει κάτω από συνθήκες αναπηρίας τότε οι δυνατότητες για εργασία προκύπτουν ως αυτονόητες.
Όταν οι άνθρωποι με αναπηρίες εξομοιωθούν με τους ικανούς σωματικά και για αυτό έχουν τις ίδιες δυνατότητες εκπαίδευσης, επανεκπαίδευσης, πληροφόρησης, και πρόσβασης στη γνώση για ποιο λόγο να μην έχουν το ίδιο προσδόκιμο επιτυχίας, ευημερίας και επικράτησης;
Κάτω από τις οποιεσδήποτε συνθήκες ο ανάπηρος θα είναι ανάπηρος. Κάτω όμως από πολύ συγκεκριμένες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνθήκες ο ανάπηρος είναι υποτελής, εξαρτόμενος, ετεροδιαχειριζόμενος και ετεροκαθοριζόμενος.
Με τα νέα εργαλεία επιβάλλεται η αυτοτέλεια, η αυτάρκεια, η αυτοδιαχείριση και ο αυτοκαθορισμός. Με τα νέα εργαλεία η εργασία επιβάλλεται σε καινοτόμες ποιότητες και σε νέες ποσότητες.
Δεν χρειάζεται να αναρωτιόμαστε για το αν θα τηλεργαστούν οι ανάπηροι ή όχι.
Όλοι σε όλα τα μέρη του κόσμου τηλεργάζονται. Ακόμη και η ΔΕΗ, ο ΟΤΕ, το ΙΚΑ, τα αεροδρόμια κ.ο.κ. τηλεργάζονται και είναι συνεδεμένα μεταξύ τους με μισθωμένες γραμμές, modems, Ethernets κ.ο.κ.
Όταν μπορέσαμε και δικτυώσαμε τα υποκαταστήματα και τα παραρτήματα γιατί να μην μπορούμε να δικτυώσουμε την κάθε διαφορετική θέση εργασίας που βρίσκεται σε ένα παράρτημα. Δεν χρειάζεται τίποτα περισσότερο από το να διανοηθούμε τη δικτύωση σε μία ολοκληρωμένη υπόσταση.
Ούτως ή άλλως το κάθε γραφείο έχει επάνω του ένα τερματικό. Ούτως ή άλλως όλα τα τερματικά του κάθε παραρτήματος επικοινωνούν μεταξύ τους σε δίκτυο και όλα τα παραρτήματα επίσης σε δίκτυο. Το ερώτημα δεν είναι η τηλεργασία επειδή η τηλεργασία ούτως ή άλλως υπάρχει.
Το ερώτημα είναι η χωροθέτηση των γραφείων και των υπαλλήλων. Γιατί να στήνουμε τα γραφεία το ένα δίπλα από το άλλο και να θυμίζουν στρατώνα και να μην έχει ο κάθε υπάλληλος από ένα τερματικό στο σπίτι του για να αυξήσει την παραγωγικότητά του, να μειώσει τους χρόνους μεταφοράς από και προς την εργασία, να περιορίσει τις οικονομικές δαπάνες και να αναβαθμίσει την ποιότητα ζωής του;
Το παραπάνω παράδειγμα είναι επαρκές για να καταλάβουν ακόμη και οι πιο δύσπιστοι πως η τηλεργασία υπάρχει και εφαρμόζεται. Τα εργαλεία υπάρχουν και χρησιμοποιούνται. Ο ΟΤΕ για να υποδεχτεί αυτή τη νέα εποχή αλλάζει τα τηλεφωνικά νούμερα, προσθέτει ένα ψηφίο ώστε κάθε τηλεφωνικό νούμερο να αντιστοιχεί σε μία μοναδική IP address.
Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που αναρωτιούνται για το αν υπάρχει τηλεργασία ή όχι;

Τηλεργασία Τώρα

Η τηλεργασία υπάρχει. Όλοι στις τράπεζες, στον ΟΤΕ, στη ΔΕΗ, στα ασφαλιστικά ταμεία, στις αεροπορικές εταιρείες τηλεργάζονται.
Η τηλεργασία είναι τόσο διαδεδομένη που όταν κόβεται το link σταματά κάθε εργασία. Είναι πολύ συνηθισμένο στις τράπεζες να σταματάει η εξυπηρέτηση των πελατών επειδή τα τερματικά έχουν βλάβη.
Εάν ακόμη το ζήτημα είναι στην τηλεργασία τότε το ζήτημα που προκύπτει είναι η χωροθέτηση των τερματικών. Η λύση είναι πολύ απλή. Αντί να συνδέονται τα τερματικά με λίγα μέτρα καλώδιο να συνδέονται μέσω ΟΤΕ και οι υπάλληλοι να εργάζονται από το σπίτι τους.
Το πρόβλημα στην τηλεργασία είναι πρόβλημα μήκους των καλωδίων.
Είναι στο χέρι μας να αξιοποιήσουμε τις νέες τεχνολογίες επειδή μόνο τότε πρόσβαση θα έχουν όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτως από το εάν ζουν κάτω από συνθήκες αναπηρίας ή όχι.

Τηλεργασία εδώ και τώρα

Τα παραπάνω επιχειρήματα ήταν επιχειρήματα που αφορούσαν την πιο συντηρητική εκδοχή της πιο συντηρητικής τεχνολογίας που έχει οικειοποιηθεί ακόμη και ο δύσκαμπτος δημόσιος τομέας.
Η τηλεργασία βρίσκεται αλλού: βρίσκεται στη συλλογή, στη διαχείριση, στην αξιοποίηση και στην κοινωνικοποίηση των πληροφοριών.
Όταν το αγαθό πληροφορία κοινωνικοποιηθεί τότε θα μπορεί να ανθίσει το κάθε λουλούδι με ή χωρίς αναπηρία. Τότε ο ανταγωνισμός και η άμιλλα θα λάβουν άλλες ποιότητες και θα προσφέρουν εκρηκτικές ικανοποιήσεις.
Εάν θέλουμε μία ανταγωνιστική, επιθετική και επικρατούσα αναπηρία ας χρησιμοποιήσουμε σωστά τα νέα εργαλεία ως εργαλεία γνώσης, πληροφόρησης, επικοινωνίας, επικράτησης και εξουσίας.
Στη σημερινή μας κοινωνία δεν έχει σημασία τόσο η ανθρωπομετρική κλίμακα όσο έχει σημασία η ικανότητα αφομοίωσης των νέων ιδεών, πρακτικών, νοοτροπιών και στρατηγικών.