Όταν, το 1993 ξεκινούσε το περιοδικό ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ, ξεκινούσε από τα χαμηλά: Το πρώτο τεύχος είχε 16 σελίδες και 1.200 συνδρομητές. Από τότε, συνεχώς μεγάλωνε μέχρι που έφτασε στο σήμερα, με 132 σελίδες και 15.000 συνδρομητές.

Η οικονομική κρίση βρήκε το ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ απροετοίμαστο, με ένα αντικειμενικά μεγάλο υποστηρικτικό μηχανισμό που απαντά 24 ώρες το 24ωρο στα τηλεφωνήματα, στα e-mail, στα φαξ και στις ταχυδρομικές επιστολές. Όμως, αυτός ο μηχανισμός χρειάζεται τεχνολογίες, τυπογραφείο, ΕΛΤΑ, τηλεφωνικές συνδέσεις, courier και όλα αυτά που χρειάζεται ένας πραγματικός υποστηρικτικός μηχανισμός που παρέχει υψηλής ποιότητας και ποσότητας υποστήριξη.

Από πάντα αναρωτιόμουν για τις κατευθύνσεις που είχε πάρει το δίκτυο κοινωνικής πρόνοιας και αποκατάστασης στην Ελλάδα από το 1984 μέχρι σήμερα. Έβλεπα τεράστιες δαπάνες για κτίρια, υποδομές, μισθοδοσίες, επαγγελματική κατάρτιση και κρατικές δομές που αντικειμενικά είχαν πολύ μεγαλύτερο κόστος κατασκευής και λειτουργικό κόστος από τις αντίστοιχες υπηρεσίες του εξωτερικού. Και το χειρότερο ήταν πως η ποιότητα και η ποσότητα των υπηρεσιών τους ήταν απείρως χαμηλότερη – έως και ανύπαρκτη.

Αναρωτιόμουν αν αυτό το μοντέλο «οικονομικής ανάπτυξης» ήταν σωστό, αλλά δεν μπορούσα να πιστέψω πως ακόμη και η Ε.Ε. είχε ακολουθήσει το λάθος μονοπάτι. Έβλεπα βέβαια πως αυτό που γινόταν στο επίπεδο της Ε.Ε. και ιδιαίτερα στα βόρεια κράτη ήταν ποιοτικά πολύ πιο διαφορετικό από αυτά που συνέβαιναν με τα ίδια χρήματα και στο πλαίσιο των ίδιων προγραμμάτων στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες του νότου. Όταν μάλιστα συνέκρινα αυτά που συνέβαιναν στην Ελλάδα με τα άλλα κράτη της νότιας Ευρώπης με έπιανε κατάθλιψη.

Δεν ξέρω τί μας είχε πιάσει ως πολιτισμός και ως οικονομία, αλλά όλα όσα γίνονταν στην Ελλάδα ήταν άσχημα, πανάκριβα και απολύτως ανορθολογικά.

Αυτούς τους προβληματισμούς τους έγγραφα τακτικά στο περιοδικό ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ και ακόμη πιο τακτικά στο www.disabled.gr, αλλά μόνο μια μειοψηφία συμμεριζόταν αυτή την αγωνία. Η πλειοψηφία των αναγνωστών, και των Ελλήνων γενικότερα, ήταν σίγουροι ότι πηγαίναμε στο σωστό δρόμο και κάθε φορά που ακουγόταν κάποιος αιρετικός σαν εμένα τους χαλούσε τη διάθεση.

Σήμερα όμως βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια μεγάλη και βαθιά οικονομική κρίση. Δεν έχω την τεχνογνωσία για να αναλύσω το πώς και το γιατί της οικονομικής κρίσης, ούτε το αντικειμενικό μέγεθος της οικονομικής κρίσης. Όμως έχω την τεχνογνωσία να μπορώ να ξέρω πως από αυτή την κρίση δύσκολα θα μπορέσουν να βγουν οι άνθρωποι που ζουν κάτω από συνθήκες κάποιας πολύ σοβαρής αναπηρίας, χωρίς πολύ μεγάλες απώλειες.

Και για να γίνω πιο σαφής:

• Όταν στην Ελλάδα δεν έχουμε κατορθώσει να φτιάξουμε ένα εξειδικευμένο κέντρο για τις κακώσεις νωτιαίου μυελού ή για τη σκλήρυνση κατά πλάκας ή για την πολιομυελίτιδα ή για την μυοπάθεια και γι’ αυτό ας μην κρυβόμαστε είχαμε πολλές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, αλλά και απώλειες στην ποιότητα ζωής των Ελλήνων και των Ελληνίδων με κινητικές αναπηρίες, με παραπληγίες ή με τετραπληγίες πώς θα μπορέσουν σήμερα οι ίδιοι οι άνθρωποι και οι ίδιοι μηχανισμοί να αντιμετωπίσουν τις γνωστές επιπλοκές της παράλυσης όταν το ΕΣΥ έχει διαλυθεί;
• Όταν η Ελλάδα ήταν απολύτως απροσπέλαστη, ακόμη και την εποχή της ευημερίας, πώς μπορεί να γίνει τώρα προσπελάσιμη ώστε να μπορούν οι άνθρωποι με παραπληγίες ή με τετραπληγίες να εργαστούν (ή απλώς να επιβιώσουν) χωρίς να εμποδίζονται από τα απροσπέλαστα πολεοδομικά εμπόδια και τα ανύπαρκτα προσπελάσιμα μέσα μαζικών μεταφορών;
• Όταν ανέκαθεν οι παροχές των ασφαλιστικών ταμείων ήταν πενιχρές και ανορθολογικές και οι ασφαλισμένοι να παραπληγίες και με τετραπληγίες αντιμετώπιζαν πολύ σοβαρά προβλήματα, σήμερα, που έχουν όλα σχεδόν περικοπεί, πώς θα μπορέσουν να αποκτήσουν τα τεχνολογικά εργαλεία εκείνα που θα τους διευκολύνουν για να εξομοιωθούν όσο αυτό είναι δυνατό με τους ικανούς σωματικά;
• Όταν συλλογικά η Ελλάδα φτωχαίνει, πώς θα μπορέσουν οι Έλληνες και οι Ελληνίδες με παραπληγίες και τετραπληγίες να αντιμετωπίσουν το επιπλέον κόστος που προκύπτει εξαιτίας της αναπηρίας τους;
• Όταν ως λαός υπήρξαμε κακομαθημένοι και όλα τα περιμέναμε από το κράτος, σήμερα, που όλα σχεδόν έχουν διαλυθεί ή πρόκειται να διαλυθούν, πώς θα αντιμετωπίσουμε προβλήματα όπως η υποστήριξη από βοηθούς, η ανεξάρτητη διαβίωση και η αντιμετώπιση των έκτακτων περιστατικών με τα οποία κάθε άνθρωπος βρίσκεται αντιμέτωπος συχνά;
• Όταν όλοι οι Έλληνες πτωχεύουν, πώς θα μπορέσουν οι Έλληνες με παραπληγίες και με τετραπληγίες να προμηθευτούν με χρήματα από την τσέπη τους τα αναπηρικά καθίσματα, τα γερανάκια και τα άλλα βοηθήματα, τη στιγμή που όλα προέρχονται από το εξωτερικό και δεν κατεβάζουν τις τιμές όταν πρόκειται για έλληνες καταναλωτές με αναπηρίες;
• Όταν ως κράτος, ως οικονομία και ως πολιτισμός δεν μπορέσαμε να κάνουμε αξιόπιστα συστήματα υποστήριξης που να παρέχουν αξιόπιστες και ποιοτικές υπηρεσίες, πώς θα μπορέσουμε να το κάνουμε τώρα, εν μέσω κρίσης χωρίς χρήματα ή με λίγα χρήματα;

Αλήθεια, δεν ξέρουμε ότι και σε άλλα κράτη υπήρξαν μεγάλες περικοπές αλλά τα συστήματα πρόνοιας και κοινωνικής υποστήριξης άντεξαν επειδή είχαν σταθερά θεμέλια και πάνω απ’ όλα επειδή είχαν παράδοση; Στην Ελλάδα το σύστημα πρόνοιας και κοινωνικής υποστήριξης πάντα βρισκόταν σε κρίση και μονίμως χρειαζόταν περισσότερα χρήματα και περισσότερες προσλήψεις. Πώς θα μπορέσει να κρατηθεί τώρα με λιγότερα ή και καθόλου χρήματα;

Φίλοι και φίλες, τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια οικονομική κρίση που όπως όλα δείχνουν από το 2009 μέχρι και σήμερα δεν έχει γίνει κάτι που τουλάχιστον λογιστικά να είναι ελπιδοφόρο. Κάθε μέρα που περνάει η τρύπα μεγαλώνει και γίνεται ακόμη περισσότερο σκοτεινή.

Οι ευθύνες των πολιτικών είναι γνωστές σε όλους μας. Όμως όσο η κρίση βαθαίνει τόσο περισσότερο θα πρέπει να δούμε μέσα μας τις δικές μας ευθύνες γι’ αυτή την κρίση. Πραγματικά έχουμε ευθύνες: Οι πολιτικοί δεν βρέθηκαν εκεί που βρέθηκαν από μόνοι τους. Εμείς τους στείλαμε και εμείς τους κρατήσαμε. Το ίδιο συνέβη και με όλη την υπόλοιπη δημόσια διοίκηση και την δημόσια ζωή.

Εμείς ως πολίτες ανεχτήκαμε πολιτικούς και συνδικαλιστές να μας εκπροσωπούν χωρίς να μας γνωστοποιούν το πρόγραμμά τους και τους τρόπους της εκπροσώπησης. Εμείς ως πολίτες αφήσαμε την αντιπροσωπευτική δημοκρατία και προτιμήσαμε την τηλεοπτική δημοκρατία της εκπροσώπησης. Εμείς επιβάλαμε στους πολιτικούς και στους συνδικαλιστές την εκπροσώπηση αντί της αντιπροσώπευσης.

Τώρα όμως αυτό το οικοδόμημα που δημιουργήσαμε με την ψήφο μας έχει πτωχεύσει και ενδεχομένως σε λίγο να καταρρεύσει. Δεν πρέπει να αναρωτηθούμε εάν στην πτώχευση και στην κατάρρευση θα τραβήξει και εμάς προς τα κάτω; Η θέση μας είναι μειονεκτική, τόσο λόγω αναπηρίας και ανικανότητας, όσο και λόγω υψηλού κόστους ζωής. Έχουμε καταλάβει πως είμαστε σε δυσμενέστερη θέση από τους ικανούς σωματικά;

Αντικειμενικά, όταν ένα κράτος καταρρέει παίρνει μαζί του και τους πολίτες του… αλλά μήπως θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε εκείνες τις προϋποθέσεις στη γειτονιά μας ή στη συνοικία μας ώστε να μην καταρρεύσει και η ζωή μας;

Μήπως πρέπει να οργανωθούμε εμείς οι ίδιοι στη γειτονιά μας ώστε να μπορούμε να παρέχουμε την απαραίτητη υποστήριξη από ανθρώπινη βοήθεια σε όλους εκείνους που την χρειάζονται; Όταν η παροχή της προσωπικής βοήθειας συστηματοποιείται, τότε χαμηλώνει το κόστος παραγωγής της και αυξάνεται η ποιότητα και ποσότητα. Στη σημερινή Ελλάδα δεν αρκεί να χαμηλώσει το κόστος. Θα πρέπει να μηδενιστεί το κόστος.

Με ή χωρίς οικονομική κρίση ο στόχος μας θα έπρεπε να είναι αξιόπιστα υποστηρικτικά δίκτυα που μπορούν να παρέχουν υψηλής ποιότητας και ποσότητας υπηρεσίες με χαμηλό κόστος. Εάν υπάρχει πρόβλημα στις ελληνικές πολιτικές, αλλά και στις πολιτικές της Ε.Ε., είναι επειδή υποχρέωσαν την κοινωνική υποστήριξη να γίνει από αυτοβοήθεια και αυτοοργάνωση σε αντικείμενο συσσώρευσης και αξιοποίησης κεφαλαίων.

Τώρα που βλέπουμε τα οικονομικά και τα πολιτικά συστήματα να αμφισβητούνται εκ των έσω, τώρα πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία και να δημιουργήσουμε εκείνες τις προϋποθέσεις και εκείνες τις δομές με τις οποίες θα αναλάβουμε την ευθύνη για την επιβίωσή μας.

Το ξέρω πως οι εξ αριστερών θα θεωρήσουν αυτές τις αντιλήψεις αντιδραστικές. Χρειάζεται όμως να τους υπενθυμίσω πως η αυτοδιαχείριση, η αυτοοργάνωση και η αυτοδιεύθυνση κάποτε ήταν επαναστατικές ενέργειες.

Φίλοι και φίλες, είμαστε υποχρεωμένοι να επιβιώσουμε με ή χωρίς την κρίση τους!

Στην επιβίωση δεν υπάρχουν άλλοθι. Η επιβίωση είναι υπερβολικά απλή υπόθεση: Υπάρχει ή δεν υπάρχει.

Πρέπει να σκεφτούμε από την αρχή, και ενδεχομένως να επιστρέψουμε στο παρελθόν, όταν οι κοινωνίες μπορούσαν να αναλάβουν την ευθύνη της ύπαρξής τους, και ύστερα να αξιοποιήσουμε το παράδειγμά τους για να οργανώσουμε το μέλλον. Εάν δεν κάνουμε ένα βαθύ reset στη νοοτροπία μας, στις αντιλήψεις μας και στους τρόπους ζωής μας, το μέλλον είναι αβέβαιο, επειδή είναι βέβαιο πως θα οδηγηθούμε στην καταστροφή ως άνθρωποι και ως ανθρώπινη κοινότητα.

Έχουμε ευθύνη για την επιβίωσή μας! Κάτω από τους οποιουσδήποτε όρους, όποια κρίση και εάν υπάρχει, το περιοδικό ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ και το www.disabled.gr θα βρίσκονται εδώ διαθέσιμα για οτιδήποτε χρειάζεστε.

Καλό κουράγιο!

Ιούνιος 2011
Νίκος Βουλγαρόπουλος, www.disabled.gr