Ηλεκτρικά ερεθίσματα δόνησης που διαπερνούν τα λεπτά και παράλυτα κάτω άκρα παιδιών, υποκινούν τη συστολή και διαστολή των μυών πάνω σε ένα ειδικό ποδήλατο.
Ονομάζεται αλλιώς και «θεραπευτική εξάσκηση με τη χρήση ηλεκτρικής διέγερσης», και κάποιες μικρές αλλά συγκεκριμένες μελέτες έχουν δείξει ότι αυτού του είδους η ειδική μέθοδος αποκατάστασης μπορεί να επιφέρει σαφή βελτίωση στη λειτουργικότητα ατόμων που βρίσκονται σε συνθήκες αναπηρίας, ακόμα και αν η παράλυση είχε συμβεί πολλά χρόνια πριν.
Κάποιοι απελπισμένοι ασθενείς επιδιώκουν να εφαρμόσουν αυτήν την μέθοδο κυρίως λόγω των θετικών αποτελεσμάτων που είχε αυτή στον ηθοποιό Christopher Reeve, ο οποίος ανάκτησε την ικανότητα να αισθάνεται το άγγιγμα, και απέκτησε κάποια στοιχειώδη κινητικότητα, πέντε χρόνια έπειτα από το γνωστό ατύχημα που είχε πέφτοντας από το άλογό του, καθηλώνοντάς τον σε αναπηρικό αμαξίδιο, λόγω της τετραπληγίας που υπέστη. Έτσι, οι επιστήμονες κάνουν αυστηρούς ελέγχους, κυρίως σε παιδιά, ώστε να αποδείξουν ότι αυτή η ειδική μορφή θεραπείας έχει κάποια αξιόπιστα θετικά αποτελέσματα.
«Οι ασθενείς θα έκαναν τα πάντα, αρκεί να τους δίνεται μια έστω και ανεπαίσθητη ελπίδα», λέει ο Dr. Randal Betz του Philadelphia’s Shriners Hospital for Children, ο οποίος διαθέτει μια λίστα αναμονής παιδιών ηλικίας από 5 έως 13 ετών, που ελπίζουν να συμμετέχουν στην έρευνα. «Το καλό με αυτή τη μέθοδο είναι ότι δεν χρειάζεται κάποια χειρουργική επέμβαση και δεν είναι επώδυνη. Όλοι ελπίζουν ότι θα δουν βελτίωση στη λειτουργικότητα των νεύρων τους».
Η ιδέα: Τα νεύρα που είναι άθικτα έπειτα από την κάκωση στον νωτιαίο μυελό, μπορεί αρχικά να «τεμπελιάζουν», αλλά και να ανακτούν την λειτουργικότητά τους μετά τον τραυματισμό, το γεγονός όμως ότι ο εγκέφαλος δεν στέλνει μηνύματα κινητικότητας σε αυτά, τα αδρανοποιεί. Με την ηλεκτρική διέγερση, υποκινούνται αυτά τα νεύρα, προκαλώντας συγκεκριμένα κινητικά μοτίβα, και ενδεχομένως να επιτυγχάνεται η μεταφορά ερεθισμάτων τοπικά ή ακόμα και η δημιουργία νέων συνδέσεων γύρω από το σημείο της βλάβης.
Κάτι τέτοιο βέβαια έχει αμφισβητηθεί από πολλούς. Για πολύ καιρό οι επιστήμονες θεωρούν ότι εάν το σώμα αποκαθιστά από μόνο του την βλάβη μετά από μια κάκωση νωτιαίου μυελού – πράγμα που σε ορισμένες περιπτώσεις έχει όντως συμβεί – αυτό θα επιτευχθεί μέσα στους πρώτους έξι μήνες από την κάκωση και δεν υπάρχει ελπίδα για καμιά περαιτέρω βελτίωση πέρα από το χρονικό διάστημα των 18 μηνών. Η παράλυση προκαλεί μια σειρά από προβλήματα στην υγεία λόγω της κινητικής αδράνειας: λοιμώξεις, ατροφίες, οστεοπόρωση, καρδιακές παθήσεις (καθώς οι μυς δεν μεταβολίζονται σωστά) και συσσώρευση λίπους.
«Χρειάζεται να διατηρούμε σε φόρμα το νευρικό σύστημα», λέει Dr. John W. McDonald του Baltimore’s Kennedy Krieger Institute, ο οποίος είναι ο πρώην γιατρός του Reeve κι ο επικεφαλής της έρευνας. «Με την κινητοποίηση μπορούμε να βοηθήσουμε στην αναγέννηση. Ποια είναι όμως η σωστή κινητοποίηση; Αυτό δεν το ξέρουμε ακόμα».
Όμως έχει ήδη στείλει πολύ κόσμο στα σπίτια του, γύρω στα 200 άτομα, δίνοντάς τους και το ειδικό αυτό ποδήλατο που συνδυάζει την ηλεκτρική διέγερση, το οποίο είναι εξοπλισμένο με ειδικά μαξιλαράκια που κολλούν στο δέρμα, πάνω από τους μύες, και στέλνουν μικρή ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας στους μυς των ποδιών, υποκινώντας τους να κινήσουν τα πετάλια. Έπεισε δε τα ασφαλιστικά ταμεία να καλύψουν τα έξοδα αγοράς του συστήματος – το οποίο κοστίζει $15.000 – λέγοντας ότι αν μη τι άλλο, αυτό το σύστημα αεροβικής και μυικής ενδυνάμωσης μειώνει τα ιατρικά έξοδα των ασθενών αφού βοηθά στη διατήρηση της καλής υγείας τους γενικότερα.
Ο McDonald συνέκρινε 48 παράλυτους ενήλικες, από τους οποίους οι μισοί χρησιμοποιούσαν το ειδικό ποδήλατο, για τουλάχιστον τρεις ώρες την εβδομάδα, ενώ οι άλλοι μισοί δεν ακολούθησαν καμιά θεραπεία. Η πρώτη ομάδα παρουσίασε μια αύξηση στη μυικη ενδυνάμωση, μείωση του λίπους και της σπαστικότητας, «μιας επιπλοκής που έχει ως αποτέλεσμα την ακούσια σύσπαση των μυών εμποδίζοντας την αποκατάσταση κυρίως ασθενών που έχουν έστω και ελάχιστη κινητικότητα», όπως ανέφερε σε ένα συνέδριο νευρολόγων το περασμένο φθινόπωρο.
«Τα οφέλη αυτά είναι τόσο σημαντικά, που ακόμα κι αν είναι τα μόνα, αξίζει τον κόπο να εφαρμόσουμε τη μέθοδο ευρέως», λέει ο McDonald.
Όμως περίπου το 40% των ασθενών που χρησιμοποιούσαν το ποδήλατο, εμφάνισαν κάποια βελτίωση στην κινητικότητα σε σύγκριση με το 4% της ομάδας «ελέγχου». Η βελτίωση αυτή ήταν περιορισμένη αλλά σημαντική: κάποιοι απέκτησαν έλεγχο κύστης, κάποιοι παρουσίασαν σαφείς βελτιώσεις στην κινητικότητα των χεριών, κάποιοι βελτίωσαν τον τρόπο βάδισης από «σύρσιμο» των ποδιών σε στοιχειώδεις βηματισμούς με ανύψωση των ποδιών.
Αλλά αν και ο McDonald, δηλώνει ότι περίπου 70 κέντρα αποκατάστασης υιοθέτησαν το σύστημα αυτής της θεραπείας με το ειδικό ποδήλατο, ήδη από το 2002 που εκδοθήκαν τα αποτελέσματα της θεραπείας στην περίπτωση του Reeve, κάποιοι άλλοι επιστήμονες προειδοποιούν ότι τα μεμονωμένα επιτυχή περιστατικά δεν αποδεικνύουν τις θεραπευτικές ιδιότητες της μεθόδου, αλλά οφείλονται στην αργή επανάκτηση της υγείας μέσα στο χρόνο.
«Αυτό που έχουμε προς το παρόν είναι μια μη ολοκληρωμένη ιστορία που βασίζεται σε πολύ λίγο υλικό», προειδοποιεί ο Dr. Mark S. Nash από το Miami Project to Cure Paralysis.
Η συγκριτική έρευνα του Shriners: Αν και μικρή, μόλις 30 άτομα συμμετείχαν, είναι η πρώτη αυστηρά συγκριτική μελέτη της μεθόδου με το ειδικό ποδήλατο και την παθητική εξάσκηση – κάποιος κινεί τα πόδια των ασθενών – ή μόνο με την ηλεκτρική διέγερση. Τα αποτελέσματα αναμένονται σε ένα χρόνο.
Ο McDonald επισημαίνει ότι γενικά τα παιδιά παρουσιάζουν μεγαλύτερη αποκατάσταση στις βλάβες του νευρικού συστήματος από ό,τι οι ενήλικες, και παραθέτει την εκπληκτική πρόοδο μιας 15 χρόνης ασθενούς του, της Loretta McRae.
Έχοντας υποστεί παράλυση από τους ώμους μέχρι, κάτω έπειτα από ένα ατύχημα από βουτιά στη θάλασσα πριν μερικά χρόνια στην Αυστραλία, η Loretta έχει ακολουθήσει τη θεραπεία με το ειδικό ποδήλατο από τον Νοέμβριο, και εξασκείται 5 φορές την βδομάδα Έχοντας κι ένα ηλεκτρικό διεγέρτη κολλημένο στους καρπούς της, τώρα μπορεί να κάνει κάποιους ασταθείς βηματισμούς με τη βοήθεια κηδεμόνων, ενώ την περασμένη βδομάδα κατόρθωσε κα εκτελέσει κάποια σταθερά μικρά βήματα χωρίς βοήθεια. Μπορεί να πάει στην τουαλέτα μόνη της. Τα χέρια της δεν είναι παγωμένα πια.
Θα αποκτούσε αυτήν την κινητικότητα η Loretta, ούτως η αλλιώς; Αυτό δεν μπορούμε με σαφήνεια να το απαντήσουμε, αν και η γρήγορη ανάκτηση της αισθητικότητάς της ήταν καλό σημάδι.
Όμως δεν έχει τελειώσει ακόμα: «Θέλω να τρέξω, θέλω να χορέψω ξανά», μας λέει.
Μετάφραση :
Παναγιώτης Ζουρνατζίδης, Εργοθεραπευτής
panos@disabled.gr