Οι νέες «θεραπείες του μέλλοντος», είναι ήδη μπροστά μας, έχουν ξεκινήσει νωρίτερα απ όσο περιμέναμε, βασίζονται στα βλαστοκύτταρα και μας δίνουν βάσιμες ελπίδες να νικήσουμε σοβαρές ασθένειες, ακόμα και από αυτές που έως τώρα θεωρούνται ανίατες.
Σήμερα με τη ραγδαία εξέλιξη του νέου τομέα έπαψε να θεωρείται πλέον «επιστημονική φαντασία» η προοπτική να καταφέρει η επιστήμη με τα βλαστοκύτταρα, να κατασκευάσει μέχρι και ολόκληρα ανθρώπινα… ανταλλακτικά, όπως καρδιές ή άλλα ζωτικά όργανα, που όταν παρουσιάζουν βλάβες, απλά θα αντικαθίστανται!
Με τα βλαστοκύτταρα μπορεί πλέον η επιστήμη να ξαναζωντανεύει νεκρά τμήματα από ζωτικά όργανα, καθώς τα αρχέγονα κύτταρα, έχουν την ιδιότητα να παίρνουν τον ρόλο των κυττάρων του ιστού όπου εμφυτεύονται, π.χ. στην καρδιά γίνονται καρδιακά κύτταρα και πολλαπλασιάζονται αποκαθιστώντας το νεκρό τμήμα.
Ηδη η χρήση βλαστικών κυττάρων από μυελό οστών, για την αναγέννηση του καρδιακού μυός μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου, βρίσκεται σε επίπεδο κλινικής μελέτης και στην Ελλάδα.
Καθώς ο τομέας αυτός αναπτύσσεται με εκπληκτική ταχύτητα, προέκυψε η ανάγκη δημιουργίας αυτοσχέδιων τραπεζών βλαστοκυττάρων και ανθρώπινων ιστών, ακόμη και στη χώρα μας, που προτρέπουν τους γονείς να φυλάσσουν τα βλαστοκύτταρα από τον πλακούντα του ομφάλιου λώρου, όταν γεννιέται ένα παιδί.
Στο μεταξύ η ΕΕ έχει ήδη ορίσει με ποιες προϋποθέσεις θα λειτουργούν τέτοιες τράπεζες και τον ελεγκτικό μηχανισμό σε κάθε χώρα-μέλος. Η χώρα μας είναι από αυτές που δεν έχουν ακόμη προσαρμόσει τη νομοθεσία, με αποτέλεσμα να υπάρχει προβληματισμός για την αξιοπιστία τους.
Την ίδια στιγμή σε άλλες χώρες της Ευρώπης αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτες οργανωμένες τράπεζες βλαστοκυττάρων και ιστών, που λειτουργούν με τα αυστηρά κριτήρια που ορίζει η ΕΕ. Η πρώτη τέτοια τράπεζα έχει δημιουργηθεί στη Βρετανία.
«Βιολογικό λύμα»
«Μέχρι πρόσφατα, το αίμα από τον πλακούντα του ομφάλιου λώρου θεωρούνταν βιολογικό λύμα και γι αυτό με τη γέννηση, το υλικό αυτό κατέληγε στα σκουπίδια! Τελικά αυτό το υλικό αποδεικνύεται βιολογικός πλούτος!
Ο ανθρώπινος οργανισμός μας αποκαλύπτει τα κρυμμένα όπλα του, τα βλαστοκύτταρα, απέναντι στις σύγχρονες ασθένειες και ευθύνη όλων μας είναι να διασφαλίσουμε ότι η επιστημονική αυτή γνώση δεν θα γίνει αντικείμενο παραπληροφόρησης ή ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης».
Αυτά τονίζει στο «Εθνος της Κυριακής» ένας από τους πρωτοπόρους στην αξιοποίηση βλαστοκυττάρων για θεραπευτικούς σκοπούς, ο Βρετανός καθηγητής Βιολογίας Ρότζερ Ντέιντρι, διευθυντής της «Future Ηealth».
Πρόκειται για την πρώτη «Οικογενειακή Τράπεζα Φύλαξης Βλαστικών Κυττάρων» στην Ευρώπη, με έδρα το επιστημονικό πάρκο του Νότιγχαμ, που έλαβε έγκριση πιστοποίησης με προδιαγραφές που ορίζει η ΕΕ και η πρώτη που έλαβε από την Αρχή Ανθρωπίνων Ιστών άδεια λειτουργίας ως Τράπεζα Ανθρωπίνων Ιστών.
Το Κέντρο αυτό διαθέτει ήδη στα υπερσύγχρονα εργαστήρια 20.000 δείγματα ομφάλιου λώρου από 34 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, τα οποία θα φυλάσσονται για 20 χρόνια και θα είναι διαθέσιμα, όχι μόνο στο άτομο από τη γέννηση του οποίου προέρχονται, αλλά ολόκληρης της οικογένειας, καθώς επίσης και σε τρίτους.
«Υπάρχει σε εξέλιξη», λέει ο κ. Ντέιντρι, «κυρίως σε Ευρώπη και Αμερική, ένα τεράστιο φάσμα έρευνας και εφαρμογών, ενώ μας εκπλήσσουν ήδη τα πρώτα αποτελέσματα, με την αναγέννηση κατεστραμμένων ιστών.
Χιλιάδες μεταμοσχεύσεις με τα αιμοποιητικά αυτά βλαστοκύτταρα έχουν πραγματοποιηθεί για τη θεραπεία πλήθους ασθενειών κυρίως του αιμοποιητικού και ανοσοποιητικού συστήματος, όπως οι λευχαιμίες και το λέμφωμα, το νευροβλάστωμα, διάφορες μορφές αναιμίας και ανοσοανεπάρκειες».
Αποστείρωση – φύλαξη
«Αυτό που κάνουμε στην Τράπεζα», λέει ο δρ Ντέιντρι, «είναι καταρχήν η λήψη του δείγματος από κατάλληλα εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό με βάση γραπτές οδηγίες που διασφαλίζουν την ποιότητα του. Δίνουμε σημασία στη μεταφορά του δείγματος σε πιστοποιημένο θερμομονωμένο κουτί με προδιαγραφές ΙΑΤΑ και UN3373 και στην επεξεργασία των βλαστικών κυττάρων σε πλήρως αποστειρωμένο εργαστηριακό περιβάλλον.
Ακολουθεί πλήρης μικροβιολογικός έλεγχος του ομφαλοπλακουντιακού αίματος. Γίνεται εξέταση αίματος της μητέρας για επιμολύνσεις. Η αποθήκευση σε ειδικό ασκό κρυοσυντήρησης γίνεται με τρόπο που εξασφαλίζει την αποφυγή πιθανής επιμόλυνσης μεταξύ των δειγμάτων. Ειδικά ηλεκτρονικά όργανα καταγράφουν όλο το 24ωρο τις συνθήκες φύλαξης, επιτήρησης και αποθήκευσης».
ΤΙ ΟΡΙΖΕΙ Η ΕΕ
Αν η επεξεργασία και φύλαξη του δείγματος δεν έχει γίνει σε πιστοποιημένη Τράπεζα Ανθρωπίνων Ιστών, τότε το δείγμα δεν γίνεται επίσημα αποδεκτό από τα νοσοκομεία της ΕΕ για χρήση σε άνθρωπο. Το δείγμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο από το παιδί από το οποίο έγινε η λήψη, δηλαδή «αυτόλογη χρήση».
Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άλλα μέλη της οικογένειας ή τρίτα άτομα. Μόνο από ένα πιστοποιημένο εργαστήριο ως Οικογενειακή Τράπεζα Βλαστικών Κυττάρων το δείγμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε. Τα κράτη-μέλη, σύμφωνα με τις οδηγίες 2004/23/EC, την 2006/ 17/EC και την 2006/86/EC, οφείλουν να ιδρύσουν τους κατάλληλους φορείς, οι οποίοι θα ελέγχουν και θα πιστοποιούν όλες τις διαδικασίες και εγκαταστάσεις των τραπεζών φύλαξης βλαστικών κυττάρων.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΡΗΤΙΚΟΣ
ΕΘΝΟΣ 10/11/2007